بافت تاریخی روستای تیس چابهار

روستای تیس یا طیس از توابع بخش مرکزی شهرستان چابهار، در فاصله 5 کیلومتری شمال غربی بندر چابهار و در دهانه خلیج چابهار واقع شده و از شمال شرقی به کوه‌ شهباز، از جنوب شرقی به کوه پیلبند و از شرق به کوه لاوری محدود می‌شود. همچنین، این روستای از سطح دریا 10 متر ارتفاع دارد و اقلیم آن، گرم و خشک بوده و رودخانه لاوری از میان آن می‌گذرد.

در مورد قدمت این روستا باید بگوییم که تیس روستایی باستانی بازمانده از دوره هخامنشیان است.

از ویژگی های خانه های روستا، آن است که در ساخت خانه‌های قدیمی از سنگ، گچ، گل، خشت و آجر استفاده شده است. خانه‌های جدید، با مصالحی چون سیمان، آهن، آجر و... ساخته شدند.

استقرار روستای ساحلی تیس در مـحدوده كوهستانی كه چشم‌اندازهای متنوع زیبایی دارد،‌ جذابیت خاصی به آن بخشیده و سواحل دریای عمان با فضاهای رؤیایی پرواز پرندگان بر فراز دریا و امواج خروشان، از جاذبه‌های طبیعی كم نظیر روستای تیس به شمار می‌آیند.

روستای تیس در کوهپایه استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد و خانه‌های روستا حول مسجد جامع روستا بنا شده‌ و اراضی کشاورزی و درختان بلند قامت، روستا را در برگرفتند.

هر ساله عده كثیری از مردم بویژه در فصل‌های مساعد سال برای تفریح و تفرج به روستای تیس سفر می‌كنند.

روستای تیس، در فاصلۀ 5 کیلومتری شمال غربی چابهار در ضلع شرقی محدوده منطقه آزاد تجاری قرار گرفته است و قدمت آن به 2500 سال قبل می‌رسد و نام آن در کتاب‌های مربوط به فتوحات اسکندر مقدونی به عنوان ”تیز“ مشهور بوده که به مرور زمان به تیس تبدیل شده است.

در آثار مورخین و جغرافی‌دانان دوره اسلامی از جمله "مقدسی" (مورخ سده چهارم ﻫ .ق) از آن به عنوان «بندر تزیا» یا «تسی»، یاد شده، که در مسیر راه دریایی کرانه‌های جنوبی ایران قرار داشته است و مرکز تجارت شکر ایالات مکران و گندم سیستان بوده است. این روستا که در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و از توابع شهرستان چابهار است که درناحیه‌ای کوهپایه‌ای در شمال غربی چابهار واقع شده و در دوران قدیم کالاها از آسیای شرقی و هند به این بندر وارد و به خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز فرستاده می‌شدند.

تیس البته در اولین سده‌های اسلامی هم بندر مهمی بوده است. اما امروزه تیس روستایی بیش نیست که در محدوده منطقه آزاد چابهار قرارگرفته ودرمسیرارتباطی جابهار-کنارک توجه هرمسافری رابه خودجلب می کند.

در نزدیکی تیس، بندرچابهار قراردارد با اینکه شهری نوپا و جدید است با پيروزى انقلاب اسلامى و بروز جنگ تحميلى به دليل اهميت استراتژيكى خاص خود مورد توجه قرار گرفته و اينك روز به روز گسترده‏ تر مى‏ شود و نقش مهمى در اقتصاد كشور ايفا مى ‏كند و از زمانى كه در زمره مناطق آزاد تجارى - صنعتى قرار گرفته از پيشرفت چشمگيرى برخوردار شده است.