خانه نیکدل تبریز

خانه نیکدل یکی از جاذبه های تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در خیابان امام خمینی،خیابان مقصودیه واقع شده است.این مجموعه هم‌اکنون به عنوان ستاد مرکزی تبریز ۲۰۱۸ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خانه نیکدل تبریز که قدمت آن به دوران قاجار بازمی گردد ؛ در سال 1391 توسط شهرداری تبریز خریداری شد .

نقاشی های دیواری که گمانه زنی می شود پس از ساخت بنا کشیده شده است توسط سه روس که در تبریز زندگی می کردند کشیده شده است و تصویر سالارقلی خان مالک خانه نیز آنجا وجود دارد.گویا این روس ها با حضور در خانه های بزرگ و اشرافی تبریز قصد جاسوسی از این شهر به بلاد روس را داشته اند و به بهانه علاقه به خانه های معماری ایرانی وارد آن خانه شده اند.این خانه بعدها توسط خانواده برادران خریداری شده است و دکتر برداران پزشک نامی کودکان در تبریز در این خانه زاده و پرورش یافته است. خانه نیکدل تبریز پس از خانواده برداران توسط سید ابراهیم چرخچی ( داماد مشیر دفتر مسئول اداره مالیه آذربایجان ) که خانواده ای صاحب نام در تبریز بوده اند خریداری می شود و خانواده چرخچی بعدها به نام نیکدل تغییر نام می دهند.

اما آخرین مالک خانم عصمت السادات نیکدل بوده است که به دلیل اختلاف نظر با اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی و ناملایماتی که مدیرکل وقت میرا فرهنگی استان با این خانواده داشته است علاقه مند به فروش این خانه نبوده اند اما بعد ها با تدبیر و اقدام به موقع شهرداری تبریز و در راس آن شهردار منطقه 8 این خانه خریداری شد و در حال حاضر در مراحل پایانی مرمت به سر می برد.

ساختمان اصلی این خانه دارای پنجره‌های ارسی شکل است که با ظرافت به شیشه‌های رنگی مزین شدند. همچنین ‌طاق‌های پیاپی دیده می‌شود که پیشانی آن‌ها با طرح‌های اسلیمی گچ‌کاری شده است و در انتها به ستون‌های بلندی می‌رسد که به خوبی سقف ایوان را نگه‌می دارد. همه این‌ها نشان می‌دهد با یک خانه قاجاری روبه رو هستیم.
در قسمتی از حیاط اصلی پله‌هایی شما را به سمت زیر زمین خانه هدایت می‌کند. این بخش از خانه با طاق‌های آجری، دیوارها و ستون‌هایش نیز از هنر دست معماران قاجاری به دور نمانده است و با گچ‌کاری‌های زیبا تزين شده است. معماری این بخش از خانه به دلیل وجود طاق‌های قوسی شکل و حوض‌خانه‌ای در وسط به گو‌نه‌ای است که از گرمای تابستان به دور باشد تا مکان مناسبی برای سکونت اعضای خانه فراهم کند.

با ورود به داخل ساختمان، تالار بزرگیبه صورت مستطیل شکل وجود دارد که به آن تالار شاه نشین نشین می‌گویند در ضلع شرقی این تالار دو راهرو وجود دارد که به دو اتاق دیگر منتهی می‌شود و به آن اتاق چله نشین می‌گویند. معمار در ساخت با استفاده از سنگ‌های مرمر جلوه‌زیباتری به اتاق‌ها بخشیده است همچنین نقاشی‌هایی که در اتاق‌ها و تالار‌های این خانه کشیده شده بسیار چشم نواز هستند.

عده‌ای می‌گویند این خانه متعلق به سالار قلی خان قره باغی بوده است.
یکی از تاریخ محققان و نویسان به نام کریم مینت نژا می‌گوید: زمانی این خانه محل زندگی ستارخان بوده است اما پس از مدتی با دختر سالار قلی خان ازدواج می‌کند و داماد این خانه می‌شود.
گفته می‌شود از نحوه معماری در قسمت اندرونی این خاه چنین بر‌می‌آید که متعلق به زمان زندیه بوده است اما قسمت بیرونی به زمان قاجاریه بر‌می‌گردد.
همچنین می‌گویند نقاشی‌های این ساختمان به دست هنرمندان روسی بوده است که در تبریز زندگی می‌کرده اند اما گویی علاقه مندی به هنر و خانه‌های ایرانی بهانه‌ای بیش نبوده بلکه قصد اصلی آن‌ها جاسوسی برای کشور روسیه بوده است.

این اثر در تاریخ ۱۴مرداد ۱۳۸۲با شماره‌ ۹۴۷۰به ثبت ملی رسیده است.

اگر از درب اصلی وارد خانه نیکدل شوید در واقع به بخش بیرونی خانه وارد شده‌اید و با حیاطی بزرگ روبه‌ور می‌شوید که باغچه‌‌ها‌ی آن به صورت چشم نوازی گل‌کاری شده است. و در مرکز آن حوضی زیبا قرار گرفته است. در همین حیاط می‌توانید از تندیس ابراهیم نیکدل تبریزی دیدن کنید.

با قرار گیری خانه نیکدل در پیاده راه تاریخی مقصودیه می‌توانید در فاصله کمی از این خانه تنها با پیاده روی به بازدید از خانه‌های تاریخی دیگری همچون:
خانه بهنام قدکی
خانه حیدرزاده
خانه اردو‌آبادی
موزه استاد شهریار
موزه علی مسیو

بروید.

قبل از ورود به خانه نیکدل باید بلیط تهیه کنید که هزینه آن در برابر زیبایی‌های این خانه بسیار ناچیز است. همچنین برای بازدید از تمام بخش های این خانه تاریخی زمانی حدود ۱الی۱:۳۰ ساعت پیشنهاد شده است.

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و تابستان است.