مقبره محمد علی فروغی (ذکاءالملک)

محمّدعلی فروغی در سن ۶۵ سالگی،در روز جمعه ۶ آذر ۱۳۲۱ ساعت ۱۵ بعد از ظهر بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در آرامگاه خانوادگی در آرامگاه ابن بابویه در شهر ری به خاک سپرده شد.

محمدعلی فروغی دردشتی که پس از مرگ پدرش محمدحسین فروغی (ذکاءالملک) از ادیبان و مترجمان دورهٔ قاجار، لقب ذکاءالملک (ثانی) را دریافت کرد، تحصیلات خود را در رشته پزشکی در دارالفنون آغاز کرد ولی بعد به ادبیات رو آورد و فرهنگستان ایران را تاسیس کرد. وی چند بار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در ۱۳۰۴ پس از تصویب انقراض دودمان قاجار، که خود در آن نقش داشت، کفیل نخست‌وزیری شد. او نخستین و آخرین نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه بود. او همچنین عضویت و ریاست هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) و جامعه ملل را برعهده داشته است.

ذکاءالملک فروغي در سال 1290 هـ ش در کابينه صمصام السلطنه بختياري ابتدا وزير ماليه و بعد وزير عدليه شد.در کابينه بعدي که به رياست مشيرالدوله تشکيل شد همچنان وزير عدليه شد و پس از چندي به رياست ديوان عالي کشور انتخاب شد. ذکاءالملک در دوره سوم مجلس به وکالت انتخاب شد ولي وکالت را نپذيرفت و به رياست ديوان عالي کشور ادامه داد. پس از پايان جنگ بين الملل اول به اتفاق مشاورالممالک انصاري به کنفرانس صلح رفتند ولي موفق به حضور در کنفرانس نشدند و آنها را مودبانه جواب کردند. در 1301 ذکاءالملک در کابينه مستوفي الممالک وزير امور خارجه شد و در جدال مدرس و مستوفي الممالک نقشي اساسي داشت و غالباً پاسخ مجلسيان را او مي داد. در کابينه بعدي که به رياست مشيرالدوله تشکيل شد وزير ماليه بود. سردار سپه جانشين مشيرالدوله در کابينه خود ذکاءالملک فروغي را وزير ماليه معرفي کرد. در سال 1302 تا 9 آبان 1304 ذکاءالملک در چهار کابينه رضاخان سردار سپه دو بار وزير خارجه و دو بار وزير ماليه شد تا سرانجام در روز نهم آبان 1304 مجلس شوراي ملي با وجود مخالفت سرسختانه دکتر محمد مصدق و سيدحسن مدرس و مخالفت صدري، حسين علاء و سيدحسن تقي زاده و حاج ميرزا يحيي دولت آبادي طرح خلع قاجاريه را به شرح زير تصويب کرد؛« مجلس شوراي ملي به نام سعادت ملت ايران انقراض قاجاريه را اعلام نموده حکومت موقتي را در حدود قانون اساسي و قوانين موضوعه مملکتي به شخص آقاي رضاخان پهلوي واگذار مي نمايد. تعيين حکومت قطعي موکول به نظر مجلس موسسان است که براي تغيير مواد 36 ، 37 ، 38 و 40 قانون اساسي تشکيل مي شود.» بعدازظهر روز نهم آبان هيات رئيسه مجلس ماده واحده مصوبه را به رضاخان تسليم کردند. بنا به پيشنهاد رضاخان پهلوي ذکاءالملک فروغي به کفالت و سرپرستي دولت انتخاب شد و مقدمات مجلس موسسان را فراهم کرد. آن مجلس در آذرماه 1304 امور سلطنت دائمي را به رضاخان پهلوي سپرد.