منطقه شکار ممنوع بهاباد

زیسـتگاه هاي یوزپلنــگ در حـوزه منطقــه حفاظت شده کوه بافق ،شکار ممنوع آریز و پناهگاه حیات وحش دره انجیر به صـورت نـواري بـا امتداد شمالی – جنوبی واقع شده و در جهت شـرق زیسـتگاه هاي آزاد گسـترده و مسـاعدي براي این گونه وجود دارد.

پس از این زیستگاه هاي آزاد، پناهگاه حیات وحش نایبندان که خـود از بهترین زیستگاه هاي یوزپلنگ است، قرار دارد که به طور قطع ارتباط جمعیت هـاي کـوه بافق تا دره انجیر با زیستگاه بزرگ نایبندان می تواند از طریق منطقه کمکی برقرار شود.

در زیستگاه هایی با ویژگی های بارز که جمعیت جانوری آنها به دلیل شکار بی رویه رو به کاهش است و از این رو به حمایت نیاز دارند، برای مدتی محدود و به طور معمول 3 تا 5 سال، شکار ممنوع می شود. چنانچه جمعیت جانوری منطقه ای دراین دوره ترمیم شود، می توان آن را با توجه به سایر معیارها، به عنوان یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت تعیین کرد.

راهکار تعیین مناطق شکار ممنوع را می توان پشتوانه ای برای حفاظت از ذخایر طبیعی کشور و نوع آزمون برای بررسی قابلیت های مناطق، برای پیوستن به مجموعه مناطق حفاظت شده دانست.

پستانداران: پستانداران منطقه بهاباد تقريباَ از گونه هاي استثنايي و به ندرت در ساير گستره هاي طبيعي يافت مي شود. پستانداران منطقه از تنوع قابل توجهي برخوردارند. تپه ماهورهاي منطقه و ارتفاعات قابل دسترسي آن زيستگاه مناسبي براي قوچ و ميش مي باشد . كوه هاي صخره اي و غير قابل دسترسي اين منطقه كل و بز را در خود پناه داده اند. كاراكال, يوز, جبير, كفتار, پلنگ, گرگ, انواع روباه, تشي, خرگوش, شغال از ديگر گونه هاي عمده منطقه به شمار مي روند كه به وفور در منطقه ديده مي شوند.

پرندگان: پرندگان منطقه اساساَ از پرندگان درخت زي و بوته زي تشكيل شده اند كه معمولاَ جزء سبكبالان محسوب مي شوند ولي در عين حال تعدادي از پرندگان شكارگر مانند دليجه, انواع عقاب, انواع سارگپه, شاه باز, بالابان, شاهين , بحري و پرندگان قابل شكار نظير كبك , تيهو , بلدرچين , هوبره , انواع چاخ لق , دودوك , خروس كولي ، انواع سليم ها، بلبل خرما، انواع چلچله، انواع چكاوك، انواع داركوب، هدهد، سبزقبا، زنبورخوارها، پرستو، جغد، شاه بوف، زاغ بور، قمري خانگي، يا كريم، فاخته، كبوتر چاهي، باقرقره و در فصل مهاجرت انواع پرندگان آبزي، انواع آبچليكها، چنگر، انواع اردكها و خوتكا ، سرسبز، تنجه، غاز، فلامينگو، حواصيل، بوتيمار اگرت و غيره به چشم مي خورند. كبك، تيهو، هوبره، زاغ بور، فاخته، كبوتر چاهي، انواع چكاوك و انواع پرندگان شكارگر به طور دائمي در منطقه سكونت دارند.

پوشش گياهی: پوشش گياهي در هر منطقه تحت تاثير عواملي چند از قبيل نوع و ميزان گياه ،وضعيت زمين شناسي ،نوع خاك,شكل ظاهري زمين (پستي وبلندي ) و به ويژه آب وهواي قرار دارد.

بخش بهاباد از نظر پستي و بلندي به سه منطقه تقسيم ميشود : 1-مناطق دشتي وپستي 2-مناطق كوهپايه اي(دامنه ها ) 3- مناطق كوهستاني هر يك از اين مناطق با توجه به ميزان بارش و وضعيت خاك و ناهمواري داراي پوشش گياهي متفاوتي است. جنلگهاي بخش بهاباد در قسمت جنوبي آن با وسعت 35 الي 40 هزار هكتار واقع شده كه نوع پوشش آنها كم تا متوسط بصورت تنك ودرختچه و بوته زار ميباشدو بعلت تنك بودن بطور ميانگين 150 اصله درخت در هكتار وجود دارد از گونه هاي درختي آن بنه ،بادام و انجير و سر و كوهي ،ارس ،تاغ ،آتريپلكس و گونه هاي درختچهاي اشنان و اسكمبيل و گونه هاي گياهي چرخه و اسپند را میتوان نام برد.

شكل كلي منطقه شکارممنوع بهاباد بصورت دو سري ارتفاعات موازي در امتداد شمالغربي-جنوبشرقي كشيده شده است وبلند ترين نقطه ارتفاعي آن در كوههاي آسفيچ ( 5/5 كيلومتري جنوب جعفرآباد ومرز مشترك بااستان كرمان) با ارتفاع 3069 مترو پست ترين نقطه آن با ارتفاع 1045 متردر محل خروجي رودخانه شور مي باشد.

از نظر فرسايشی سنگ های بخش جنوب, جنوب غربي و غرب منطقه بيشتری در برابر فرسايش و هوازدگی داشته به همين جهت ارتفاعات بلندی را به وجود آورده كه محل اصلی تغذيه سفره آب زيرزمينی منطقه است.

در مقابل ارتفاعات شرقی و شمال غربی بدليل تقابل كم دربرابر فرسايش، ارتفاع کمتری داشته و بيشتر به صورت تپه ماهور و كوه های كم ارتفاع ظاهر شدند كه نزولات جوی آن به مراتب كمتر بوده و در تغذيه آبهای زيرزمينی هم نقش چنداني ندارند.

منطقه شکار ممنوع بهاباد از نظر آب و هوایی در ناحیه گرم و خشک با تابستان های بسـیار گـرم و خشـک و زمسـتان های معتدل و یا سرد کم باران قرار گرفته و بخش اعظم بارندگی در زمستان رخ مـی دهـد. همچنین، نوسـانات درجـه حرارت در زمستان و حتی شب و روز بسیار زیاد است.

اين منطقه چون از لحاظ آب و هوايي نسبتاَ‌ خوب است و زيستگاه مناسبي براي پستاندارانی از قبيل قوچ و ميش , كل و بز , جبير , يوز , پلنگ , كاراكل , گرگ , خرگوش , انواع روباه , شغال , كفتار , گربه وحشي , انواع موشهاي صحرائي , تشي و غيره مي باشد. همچنين، زيستگاه مناسبي براي پرندگان كميابي نظير هوبره , انواع عقابها , زاغ بور , كبك , تيهو , باقرقره , زاغي , شاهين , قرقي , دليجه , سارگپه , بلبل خرما , سنگ چشم , انواع چكاوك , چلچله و غيره است. تمامي حيوانات فوق يا ديده شدند و يا رد آنها مشاهده شده است. بهتر است بدانید كه اين منطقه با توجه به گستردگی مكان مناسبي براي جمع آوری انواع حيوانات مي باشد كه اين امر مستلزم نيروي زيادتر و امكانات بيشتر مي باشد. اميد كه در آينده نزديك بشود از اين مكان به عنوان ذخيره گاه زيست كره و محلي كه بتوان روي آن مانور داد و يك تفرجگاه بسيار مطلوب جهت استفاده از توريست های داخلی و خارجی استفاده كرد .

از جمله ارتفاعات منطقه بهاباد ميتوان به موارد زير اشاره كرد: كوه دوروز جنگ:يا دروجه از جمله كوه هاي رشته كوه ايران مركزي ميباشد كه در هفت كيلومتري جنوب غربي شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 2690متر ميباشد . كوه موسي، از جمله كوه های رشته كوه ايران مركزي ميباشد كه در 10 كيلومتري شمال (متمايل به شمال شرقي)شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 1600متر است. كوه سرخ، اين كوه به صورت منفرد در 8كيلومتری شمال غربی شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 1774متر است.

كوه بنستان:اين كوه جزو رشته كوه ايران مركزي بوده و در 15 كيلومتري جنوب شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن 2610متر است. مراتع بخش بهاباد عموما جزو مراتع ضعيف تا متوسط محسوب ميشوند و به دو دسته تقسيم مي شوند: 1-گياهان مرتعي كه شامل آن دسته از گياهان می شوند كه به عنوان علوفه جهت تعليف و چراي دام و همچنين بعنوان پوشش محافظ خاك و جلوگيري از فرسايش مورد استفاده قرار می گيرند. اين گونه گياهان عمدتا در مناطق كوهپايه ای (دامنه ها) و به طور پراكنده و اندك در مناطق دشتی و كوهستانی نيز وجورد دارند كه شامل درمنه، تاغ، اسكمبيل ،طارم، پدن ، چرخه، عجوه، اشنان، رندوك، قلم، جفته، قره داغ، انجير وحشي...

2-گياهان دارويي و صنعتي :كه جهت مصارف دارويي و صنعتی مورد استفاده قرار ميگيرند و تا كنون بيش از 80 گونه از آنهاگرديده است .اين گياهان عمدتا در مناطق كوهستاني ميرويند و از مهمترين آن ها میتوان به گونه هاي زير اشاره كرد : كلپوره, گون, شاتره,‌ قدومه, زرشك, بوماداران, زيره سياه, آنغوزه, بادام كوهی , سرو كوهي, آويشن, بنه ( پسته وحشي ) بادرنجبويه , رازيانه , كاكوتي , شيرين بيان, پونه, كليل الملك, گل زوفا, سياوش, ترنگبين, ريواس و اسفرزه. همچنین، پوشش گياهي منطقه فلور منطقه بهاباد متجاوز از 2000 گونه از گياهان است كه اكثر آنها را گياهان دارويی و بازدانگان و قسمت ديگر آن را گياهان درختچه تشكيل مي دهند.

همانگونه كه معمول مناطق خشك و بياباني است دو گروه بوته ای چوبی و درختچه ها و گياهان كوتاه عمر يك ساله از بيشترين تنوع برخوردارند. گياهان يك ساله كوتاه عمر قادرند به سرعت رشد نموده و در طي دوره كوتاه مرطوب و باراني چرخه حياتي خود را كامل نمايند و معمولاَ دوره طولاني خشكي را به صورت دانه سپري مي كنند. درختچه ها و بوته هاي چوبي نيز قادرند با ايجاد شبكه ريشه اي وسيع و عميق از رطوبت اعماق خاك استفاده نموده و دوره خشكی را تحمل نمايند. تنوع گونه اي به مجموعه گونه هاي مختلف از گياهان و جانوران و شكلهاي ديگر موجودات زنده كه در يك منطقه به سر مي برند اطلاق مي شود. در يك اكوسيستم هر چند تنوع گونه اي بيشتر باشد زنجيره های تغذيه ای طولانی تر و شبكه هاي حياتی پيچيده تر بوده و در نتيجه محيط پايدارتر و از شرايط خودگردان و خود تنظيمي بيشتري برخوردار مي باشد .