آرامگاه داریوش بزرگ

نمای بیرونی آرامگاه داریوش بزرگ که در صخره‌ای به بلندای ۶۰ متر کنده شده، مانند چلیپایی (صوری فلکی) است با بلندای ۲۲ متر که پهنای هر یک از بازوان آن، ۱۰٫۹۰ متر است. درون آرامگاه ۹ گور وجود دارد که نشان می‌دهد علاوه بر داریوش، نزدیکان او نیز در آنجا آرمیدند. بخش بیرونی آرامگاه دارای دو سنگ‌نبشته به زبان‌های فارسی باستان، عیلامی و اکدی است که آوا و گفتاری مانند وصیت‌نامه و اندرزنامه دارد.

در گذشته این آرامگاه بلندتر و پرهیبت‌تر از امروزه بوده و بلندای آن به ۳۸ متر می‌رسیده‌است. سنگ‌نوشته‌های آرامگاه: اولین نبشته در قسمت بالایی است و به DNa مشهور است و دومی بر کنار درگاه ورودی آرامگاه کنده شده و به‌نام DNb معروف می‌باشد. هردو نوشته جنبهٔ شاعرانه دارند و تجلی موثری از شخصیت و نبوغ داریوش‌اند و خصوصیات وی را به نیکی روشن می‌سازند.

کتیبهٔ DNa داریوش در سنگ‌نبشتهٔ DNa که دارای شش بند است، اول اهورامزدا را ستایش می‌کند و اعلام می‌کند که قدرت و شاهی را اهورامزدا به او بخشیده‌است، پس از آن خود را معرفی می‌کند، سرزمین‌های فرمانروایی اش را نام می‌برد و تاکید می‌کند که چون اهورامزدا این سرزمین را آشفته دید، شاهی به آن ارزانی داشت، آنگاه در بند پایانی از دیگران می‌خواهد که از فرمان اهورامزدا پیروی کنند و شورش نکنند! آشکار است که نه فقط وفاداری به شاه و حمایت از او خواست اهورامزدا معرفی می‌شود، بلکه همهٔ اعمال و اراده‌های شاه نیز با تایید ایزدان است. کتیبهٔ DNb در سنگ‌نبشتهٔ DNb که در میان ستون‌های آرامگاه جای دارد، داریوش با صراحت بیشتری از خود و اهدافش می‌گوید.

این نبشتهٔ داریوش، به‌صورت غریبی، شخص داریوش را در مرکز همهٔ اندیشه‌های سرزمینش قرار می‌دهد. داریوش در این سنگ‌نبشته که ۱۲ بند دارد، پس از ستایش اهورامزدا، می‌گوید: به‌خواست اهورامزدا من چنینم که راستی را دوست دارم و بدی را دشمن دوست ندارم که توانا بر ناتوان ستم کند یا بزرگی از زیردستی زور بشنود. هر آنچه زیباست، من آن را دوست دارم من دوست و بَردهٔ دروغ نیستم، تندخو نیستم. حتی وقتی خشم مرا فرا می‌گیرد، با اراده‌ام آن را فرومی‌نشانم.

شاخهٔ بالایی آرامگاه، نگارهٔ اورنگی را نشان می‌دهد که پایه‌های آن مانند پنجه‌های شیر ساخته شده و بیست‌وهشت نفر در دو ردیف چهارده‌تایی آن را بر روی دست گرفته و دو نفر هم سر و ته آن را در دست دارند. داریوش در جامهٔ پارسی و با کمانی در دست چپ، بر روی سکویی سه‌پله‌ای ایستاده و دست راستش را به سوی آتشدان، تا نیمه بالا آورده و بالای سرش نماد فروهر جای دارد و در گوشهٔ راست، دایرهٔ کاملی که هلالی در درون دارد، دیده می‌شود.

در دو سوی داریوش، چند شخص دیگر نیز کشیده شدند که یاران و نزدیکان وی بودند. بخش میانی نمای بیرونی آرامگاه با چهار ستون به فاصلهٔ ۳٫۱۵ متر و سرستون‌های کله‌گاوی، سقف افقی ایوان را که چهار تیرک دارد بردوش گرفته و در وسط، دری به درون آرامگاه باز شده‌است. این بخش از آرامگاه به راهرویی وارد می‌شود و درون آن سه اتاقک وجود دارد که هرکدام دارای سه گور صندوق‌مانند می‌باشند. شاخهٔ پایینی همانند صلیبی است با بلندای ۲۲ متر که پهنای هر یک از بازوان آن ۱۰٫۹۰ متر است و برای ایجاد دشواری در صعود، صیقل خورده‌است و در زیر آرامگاه داریوش، دو نقش از بهرام دوم شاه ساسانی وجود دارد.

هفته هرروز هفته می توانید با تهیه بلیط از این بنای تاریخی دیدن کنید. ساعت کار مجموعه یکسره تا ساعت 18 است. بهتر است بدانید، با توجه به وضعیت آب و هوایی استان فارس، فصل بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه هستند.

داریوش بزرگ یا داریوش یکم سومین شاه هخامنشی پسر ویشتاسپ و همسر آتوسا دختر کوروش بزرگ بود. او از مهمترین و والا مقامترين شاهنشاهان تاريخي ايران است. نقش‌های روی آرامگاه داریوش، سراسر رنگی بوده‌است که این مطلب خود از ویژگی‌های هنری نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های این بنا حکایت دارد.

چنانکه اشمیت در دههٔ ۳۰ میلادی، آثار رنگ آبی را بر روی سرستون‌های آرامگاه و برخی از حرف‌های عیلامی و پارسی باستان سنگ‌نبشتهٔ بالایی تشخیص داده‌است و می‌افزاید آثار رنگ‌های قهوه‌ای، آبی، قرمز، و سبز بر لبهٔ طاقچه مانندی که اورنگ‌بران ردیف پایینی بر رویش ایستادند، نشان می دهد که این پیکره‌ها را دقیقاً و جداگانه رنگ‌آمیزی کردند.

از نکات مثبت مربوط به آرامگاه دایوش بزرگ می توان به ثبت نام آن در تاریخ 24 شهریور 1310 با شماره 31 به عنوان یکی از آثار ملی ایران اشاره کرد.