آرامگاه سید غلام رسول چابهار

آرامگاه سید غلام‌ رسول در پنج کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد. این آرامگاه با دیواره‌ های سفید رنگ به سبک معماری هندی که دروازه ورودی آن در ضلع غربی بنا واقع شده و از درب ورودی صحن بزرگ حیاط مشاهده می‌ شود که امامزاده در ضلع غربی حیاط خودنمایی می کند.

بر پیشانی ورودی بنا تزئینات نقاشی الوان با طرح های نقوش ستاره‌ های مشبک وجود دارد. فرم آن طوری است که نشان می‌ دهد این اثر در روزگار سلجوقی ساخته شده و در دوره صفویه نیز طرح‌ های نقاشی بر روی دیوار ها تعبیه گشته‌ است.

روبروی آرامگاه صفحه‌ ای به بلندی یک متر و چهار پله قرار دارد که بر روی آن آرامگاه واقع شده‌ و در قسمت شرقی صفحه آرامگاه یک پیشخوان با سقف تیرهای چوبی و حصیری و چند ستون چوبی قرار دارد که با پنج پله به حیاط متصل می‌ شود.

پیشخوان پیشینه چندانی ندارد، ساقه گنبد استوانه‌ ای است و سقف گنبد از درون با گچ سفید شده و بنا کاملا یک بنای خاص ایرانی و از معماری سلجوقی الهام گرفته‌ است. آرامگاه در میان بنا واقع گردیده و بر روی آن یک صندوقچه و بالای آن یک جعبه چوبین با تزئینات مختلف هندسی قرار دارد، گورستان در سوی شرق بنا قرار دارد.

با توجه به وضعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز زمان مناسب تری برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.

قدمت این جاذبه به سال ۴۶۵ هجری قمری باز می‌ گردد و در گذشته مورد توجه مسلمانان هندی بوده و این توجه باعث شده که بنا در دوره‌ های بعدی تحت تأثیر معماری هندی قرار گیرد. روایاتی وجود دارد که سید غلام رسول در سفری به چابهار تصمیم داشته که زن چابهاری اختیار کند و برای تدارک چنین منظوری مشغول می‌ شود اما در شب عروسی دچار کسالت شده و در بستر مرگ می‌ افتد و از آن جایی که مورد توجه مردم بوده، دم مرگ به آن‌ ها وصیت می‌ کند پس از فوت وی سوگواری نکنند و در عوض مدت ۱۰ شبانه روز بر سر قبرش شادی کنند تا روحش شاد شود.

بنابراین وصیت، این مراسم هر ساله از ۱۵ ذی‌ القعده به مدت ۱۰ روز بر پا می‌ گردد و در این مراسم عده زیادی از مردم چابهار و مناطق همجوار شرکت می‌ کردند (اکنون دیگر چنین مراسمی برگزار نمی‌ شود). در مراسم جشن و پای کوبی مردم چابهار و خصوصا مردم آفریقایی‌ تبار (سیاه پوستان) در صبح روز اول و دوم حیاط آرامگاه توسط زنان جارو زده می‌ شود و مردها با لباس پاکیزه به فراهم کردن بساط جشن می‌ پرداختند و هنگامی که آفتاب طلوع می‌ کرد ساز و دهل می‌ نواختند.

قوالان پاکستانی، رقاصان هندی و خوانندگان سیاه و مهمان‌ نوازان بلوچ به هر طریقی در این شادی خدمت می‌ کردند و این مراسم به مدت ۱۰ روز در ۳ نوبت صبح، عصر و شامگاه اجرا می‌ شد. زنان کهنسال به درون آرامگاه می‌ رفتند تا شفا دردمندان و نیات دیگران را بخواهند در حالی که در این زمان مردان در بیرون محوطه پیشخوان به ساز و دهل مشغول بودند و چند زن جوان به رقصیدن می‌ پرداختند و زنان پیر در درون حرم به دعا مشغول می‌ شدند تا سال دیگر در مراسم جشن عروسی سید غلام‌ رسول شرکت کنند.

از ویژگی های این جاذبه می توان به ثبت آن در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۱۵۵۹/۳ اشاره کرد.

در کتاب فرهنگ مردم بلوچ نوشته عبدالله ناصری آمده‌ است: «در مورد صاحب مزار دو عقیده وجود دارد یکی آنکه معتقدند این مزار از آن عارف وارسته و مرد حقی است به نام سید عبدالرسول و این زیارتگاه مردم شیعه چابهار است و افراد غیر شیعه هم از شیعه‌ های این سرزمین پیروی می‌ کنند. بعضی دیگر بر این باورند این مزار یک (لوطی) است مطرب‌ های دوره‌ گرد را لوطی می‌ نامند اما گویند صاحب این آرامگاه شب عروسیش فوت نموده و هر ساله معتقدین به او در سالروز مرگش که در روز آخر ماه ذی‌ القعده به مدت ۷ روز با ساز و دهل و آواز خوانی و رقص و پای کوبی می‌ کنند.

این مراسم به دو جهت انجام می‌ شود. یکی این که لوطی فوت شده چون عمرش را به مطربی و شاد کردن مردم گذرانده وصیت کرده که پس از مرگش نیز در کنار مزارش رقص و پای کوبی و در حقیقت مراسم شادی بر پا شود. و خواسته‌ است تأثیر وجود خود را در شادمانی مردم پس از مرگش نیز حفظ کند. دیگر اینکه این شخص که در شب عروسیش فوت کرده بسیار مجرب و مورد توجه افراد طائفه اش بوده و چون عروسی نافرجامی داشته و حسرت بگور برده‌ است. دوستدارانش هر ساله در سالروز مرگش برای او جشن عروسی می‌ گیرند و یاد عروسی او را زنده می‌ دارند. البته چون پیروان صاحب مزار شیعه مذهب هستند در ماه محرم نیز مراسم سوگواری و روضه‌ خوانی در این آرامگاه بر پا می‌ شود.»