باغ مستوفی الممالک

میرزا حسن خان مستوفی الممالک‌، فرزند میرزا یوسف مستوفی‌الممالک و شکر خانم‌، دختر رئیس یکی از قبایل کرد، یکی از اصیل‌ترین شخصیت‌های تاریخ سیاسی معاصر ایران است و مقام و لقب مستوفی الممالک بیش از یک قرن در خاندان او بوده است‌. میرزا حسن که خانه ای در ضلع جنوب‌غربی چهارراه گلوبندک به نام وی ثبت شده است، املاک و مستغلات بیشماری در ده ونک داشته است که از جمله آنها باغ مستوفی الممالک است.

خانه مستوفی‌الممالک متعلق به اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، یعنی حدود 110 سال پیش‌، با سبک و سیاق خاص معماری آن دوره‌، که ویژگی آن استفاده از عناصر و بن‌مایه‌های اروپایی است‌، ساخته شده‌است‌.

بیشتر زمین ها در ده ونک از املاک و مستغلات میرزا حسن مستوفی الممالک یعنی همان کسی که میدان حسن آباد نیز به نامش است، بوده و اکنون از همه آنها فقط همین خانه باغ برای بازماندگانش مانده است. در گذشته بر اساس اسناد، حیاط مشجر و سرسبز بود. در این حیاط در دوران قاجار حوض بسیار بزرگی وجود داشته که با آب‌نماهای خاصش محوطه باغ را تزیین می‌کرده است. علاوه بر استخر که جانشین حوض شده، گلخانه‌ای خالی و متروک در گوشه فضای بیرونی عمارت قرار دارد.

بنای مستوفی‌الممالک که در دل حیاط واقع شده است، دارای دو نمای شمالی و جنوبی است که نمای شمالی خانه دارای چهار ستون مدور در طبقه‌ اول، شش پنجره بزرگ و دری در قسمت وسط و چهار پنجره کوچک مربع شکل جهت نورگیر و زیرزمین و یک در فلزی در وسط عمارت که راه ورود به زیرزمین حوضخانه بوده است. نمای جنوبی خانه نیز در قسمت طبقه اول دارای ۱۰ ستون کاملا مدور و نیم‌ستون چسبیده به بدنه‌ بنا در دو گوشه و در قسمت پایی یا نمای زیرزمین ۱۲ ستون سنگی قرار دارد که هشت‌تای آن به صورت جفت‌جفت (چهار جفت) است.

سقف خانه شیروانی، دارای یک خرپشته و دودکش آجری است. در ورودی عمارت چوبی و دارای آستانه کتیبه‌دار است که با هفت پله مرمرین و دو ستون در بالای آن، شما را وارد سالن مرکزی می‌کند. در دو طرف آستانه‌ ورودی، دو اتاق و دو طرف سالن مرکزی، دو اتاق دیگر و بالای هر دو آن‌ها نیز دو اتاق وجود دارد. این بنا تالارهای متعددی دارد که تالار آینه‌ آن با تزیینات و نقش‌های فراوانش مشهور است. تالار دیگر این عمارت تالار پروانه نام دارد چرا که سقف کاذب آن تالار به شکل صفحه‌ای شطرنجی تزیین شده و داخل هر مربع از این شطرنج، یک پروانه‌ کاغذی قرار دارد، محل کار، کتابخانه و برگزاری جلسات و کنفرانس در این تالار صورت می‌گرفته است که بعد از مرگ مستوفی‌الممالک، به محل سکونت فرزندانش تبدیل می‌شود.

ملحقات نامناسب به‌ کار ‌رفته در بنا، در این چند سال اخیر، متاسفانه زیبایی و هویت آن را خدشه‌دار کرده، جای خالی مجسمه‌ها در حیاط و داخل بنا نیز کاملا مشهود است. داخل فضای جنگل مانند خانه باغ مستوفی الممالک حوضچه بسیار بزرگی وجود دارد که آب قنات در اینجا جمع می شده و به تمام ده ونک آب می رسانده است اما اکنون به حوضچه ای راکد تبدیل شده در کنار آن هم استخر بزرگی با معماری ویژه وجود دارد.

اين جاذبه داراي امكاناتي همچون؛زمینِ ورزش - زمینِ بازی بچه‌ها - کتابخانه - سرویس‌های بهداشتی است.

بهترين زمان براي بازديد از اين جاذبه تمام فصول سال است.

این باغ در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱، به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.