تعزیه فرهنگسرای نیاوران

مجالس فرهنگسراي نياوارن به ترتيب مجلس «متوکل عباسي»، يکشنبه چهارم آبان ماه (اول محرم)، مجلس «شهادت وهب»، دوشنبه پنجم آبان ماه (دوم محرم)، مجلس «شهادت مسلم بن عقيل (ع)»، سه شنبه ششم آبان ماه (سوم محرم)، مجلس «شهادت طفلان مسلم»، چهارشنبه هفتم آبان ماه (چهارم محرم)، مجلس «شهادت حر بن يزيد رياحي»، پنجشنبه هشتم آبان ماه (پنجم محرم)، مجلس «شهادت حضرت علي اکبر (ع)»، جمعه 9 آبان ماه (ششم محرم)، مجلس «شهادت حضرت قاسم (ع)»، شنبه 10 آبان ماه (هفتم محرم)، مجلس «شهادت حضرت ابالفضل (ع)»، يکشنبه 11 آبان ماه (هشتم محرم)،مجلس شهادت «امام حسين (ع)»، دوشنبه 12 آبان ماه (9 محرم)، مجلس «بازار شام»، سه شنبه 13 آبان ماه (10 محرم) برگزار مي‌شوند.

تاریخ پیدایش تعزیه به صورت دقیق پیدا نیست. برخی با باور به ایرانی‌بودن این نمایش آیینی، پاگیری آن را به ایران پیش از اسلام به پیشینهٔ سه‌هزارسالهٔ سوگ سیاوش پهلوان داستان‌های ملی ایران نسبت داده و این آیین را مایه و زمینه‌ساز شکل‌گیری آن دانسته‌اند. برخی پژوهشگران نیز پیشینهٔ آن را به آیین‌هایی چون مصائب میترا و یادگار زریران بازمی‌گردانند و برخی پیدایش آن را متأثر از عناصر اساطیری میان رودان، آناطولی و مصر، و کسانی نیز مصائب مسیح و دیگر افسانه‌های تاریخی در فرهنگ‌های هند و اروپایی و سامی را در پیدایش آن کارساز دانسته‌اند. ولی به گمان بسیار، تعزیه — جدا از شباهت‌هایش با عزاداری‌های آیینی گذشته — شکل تکامل‌یافته‌تر و پیچیده‌تر سوگواری‌های سادهٔ شیعیان سده‌های نخستین برای کشته‌شدگان کربلا است. برخی دیگر با استناد به گزارش‌هایی، پیدایش تعزیه را مشخصاً از ایران پس از اسلام و مستقیماً از ماجرای کربلا و شهادت حسین و یارانش می‌دانند. در دورهٔ اخیر سوگواری برای شهیدان کربلا از سوی دوستداران اهل بیت در آشکار و نهان در عراق، ایران و برخی از مناطق شیعه‌نشین دیگر انجام می‌گرفت؛ چنان‌که ابوحنیفه دینوری، ادیب، دانشمند و تاریخ‌نگار عرب، در کتاب خود از سوگواری برای خاندان علی به روزگار امویان خبر می‌دهد.