خانه ابویی زاهدان (خانه زعیم)

این ساختمان با زیربنای ۴۸۳ مترمربع در قطعه زمینی به مساحت ۸۱۳ مترمربع احداث شده است. در اجرا و ساخت خانه ابویی زاهدان (خانه زعیم) از عناصر معماری سنتی، بومی و منطقه ای به خوبی بهره برداری شده است. در ساخت بنا از آجر و خشت خام تواماً استفاده شده اما مصالح غالب مخصوصاً در نما، آجر است.

ساخت خانه ابویی زاهدان یا همان خانه زعیم، توسط استاد محمد علی محمودی از معماران یزد برای شخصی به نام زعیم ابویی، از کارمندان دادگستری، انجام شده و تا سال ۱۳۴۰ از آن استفاده می کردند و سپس به دست وراث رسیده و پس از مدتی نیمه متروک رها شده است.

برای پوشش سقف تمامی اتاق ها از شیوه طاق زنی ضربی (گنبدی) استفاده شده است.

ورودی اصلی بنای خانه ابویی زاهدان (خانه زعیم) در منتهی الیه شمال غربی قرار گرفته و سردر ورودی آجر کاری زیبایی با طاق جناغی دارد. این در به یک هشتی باز می شود که در مرکز سقف گنبدی آن یک شبکه نورگیر هشت ضلعی ساخته شده است.

از ضلع جنوبی این هشتی می توان به حیاط اصلی بنا راه یافت که مجموعه عناصر معماری و اتاق ها در اضلاع شمالی، جنوبی و شرقی این حیاط قرار گرفتند. در ضلع شمالی حیاط مجموعه اتاق های زمستانی و در ضلع جنوبی آن مجموعه اتاق های تابستانی و در در ضلع شرقی نیز به آشپزخانه انبار و سایر تاسیسات لازم واقع شده اند. در ضلع شمالی علاوه بر هشتی سه اتاق اصلی و سه اتاق فرعی کوچک تر قرار گرفته تاحدودی در آن سوی حیاط فضای مشابه آن ها وجود دارد. در شمال شرق و جنوب شرق حیاط مرکزی دو راهروی سرپوشیده قرار دارد که از طریق راهروی شمال شرقی حیاط می توان از یک طرف به آشپزخانه و از سوی دیگر به پلکانی که به پشت بام منتهی می شود راه یافت. در ضلع شرقی حیاط علاوه بر آشپزخانه چندین اتاق و انبار نیز وجود دارد.

آشپزخانه دارای تنور، اجاق های دیواری و انبارهای متعدد و حمام نوساز در انتهای آن است. در ضلع جنوبی ایوانی نسبتاً رفیع و عریض به عمق ۴ متر و با دهانه ای به عرض ۵٫۵ متر در مرکز ضلع جنوبی حیاط ساخته شده که در تابستان ها از آن استفاده می شده است. ایوان مرکزی حوضخانه و مجموعه اتاق های احداثی در ضلع جنوبی به عنوان تابستان نشین ساکنان منزل محسوب می شده است. در امتداد شرقی ضلع جنوبی در مجاورت ایوان سه اتاق دیده می شود -اتاق وسطی آن حوضخانه منزل- بر فراز بام اتاق حوضخانه بادگیر آجری زیبای استوانه ای شکل با هشت شبکه بادگیر قرار گرفته که باد توسط شیار یا کانال های تعبیه شده در جرز دیوارها به آب نما یا چند حوض مدور متداخل هدایت شده و پس از خنک و مرطوب شدن به اتاق های مجاور راه می یافته است. ورودی این حوضخانه از طریق راهروی جنوب شرقی حیاط است و به منظور تلطیف هوا و فضای منزل در مرکز حیاط اصلی یک حوض هشت ضلعی با چهار باغچه در اطراف آن ایجاد نموده اند.

با توجه به وضعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز زمان مناسب تری برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.

از نکات مثبت مربوط به این جاذبه می توان به ثبت آن در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۵۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران اشاره کرد.