خانه وقفی مروست

 طرح خانه وقفی به صورت حیاط مرکزی است که فضاها دور تا دور آن ایجاد شده اند.

فضاهای ورودی خانه وقفی: ورودی خانه در انتهای ساباطی به طول 10 متر و عرض 2 متر به هشتی با پوشش کاربندی گچی می رسد. کتیبه هشتی با نقوش اسلیمی با آیات بسم الله الرحمن الرحیم و نصر من الله و فتح قریب تاریخ 1320 ه.ق را در بر دارد.

بادگیر خانه وقفی: بادگیری است بلند و باشکوه که در گوشه جنوب غربی خانه ساخته شده است. این بادگیر چهار طرفه است و دارای 6 قفسه می باشد.(عکس10) در استفاده از آجر برای ساخت بادگیر به شیوه های تزیینی نیز توجه شده است. در ضلع شمالی و در قسمت پایین بدنه بادگیر راه ورودی باریکی به داخل بادگیر تعبیه گردیده است. که در بادگیرهای یزد کمتر مشاهده می شود. مصالح به کار رفته در خانه وقفی خشت وگل و آجر است. ابعاد حیاط مرکزی بنا تقریباً 10×15 متر است.

جبهه شرقی حیاط شامل پنج دری است که در طرفین آن راهرو ساخته شده است؛ جبهه شمالی حیاط شامل سه اتاق سه دری است.

جبهه جنوبی حیاط شامل  تالاری در میان و دو اتاق سه دری در طرفین آن است حد واسط تالار و اتاق ها راهرو تعبیه شده است.

با توجه به وضعیت آب و هوایی یزد، فصل های بهار و زمستان زمان مناسبی برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.

این بنا با توجه به داشتن بازشوهای کافی در جداره های رو به حیاط از نور ملایم خورشید به خوبی استفاده می نماید. اتاق های عقب نشسته نیز با استفاده از روزنه درون سقف نور مورد نیاز را تأمین می نمایند.

تزیینات: تزیینات بنا در کاربندی های گچی هشتی و سردر اتاق های سه دری و پنج دری مشهود است.

خانه وقفی درشهرستان خاتم، بخش مرکزی، شهر مروست، مقابل مسجد جامع واقع شده است.

قدمت این بنا به دوران صفوی بازمی گردد.

 این اثر در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۸۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه وقفی از لحاظ پلان و فرم کلی مربع شکل بوده است که فضاهای مسکونی در اطراف حیاط شکل گرفته اند. و از نظر ارتفاع در قسمت شمالی به صورت دو طبقه است  و در دیگر اضلاع به صورت یک طبقه و دارای اندازه ثابتی می باشد.