سردر قورخانه تهران

این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بخش بزرگی از عمارت قورخانه تهران، به علت بی‌توجهی مسئولان و فرسودگی ناشی از گذر زمان به شدت تخریب شده بود و تنها، دروازه بزرگ فلزی و بنای دو طبقه‌ای از آن در محدوده خیابان خیام تهران به جای مانده است.

این بنا که با نام‌های؛ زَرّادخانه، تخشایی، اسلحه خانه ، جبه خانه ، جیبه خانه و جباخانه خوانده می‌شود، در زمان ناصرالدین‌شاه به عنوان اولین کارخانه صنعتی ایران بنا و در دوران پهلوی اول و به دست مهندس آلمانی به نام «گرهارد هارتمن» احیاء شد و در سال 1359 از وزارت دفاع به شهرداری واگذار و در نهایت امر در سال 1383 به عنوان ورودی ایستگاه مترو مورد استفاده قرار گرفت. بخش عمده‌ای از بنا به علت نبود نگهداری فرسوده و بخشی هم توسط شرکت مترو تخریب شده بود و تنها سردر و یک دیواره 80 متری در دو طرف سردر قورخانه و یک دیواره 30 متری در شمالی واقع در خیابان امام خمینی (ره) باقی مانده بود، که در زمان ثبت اثر تنها حصار غربی در پرونده گنجانده شد.

قورخانه تهران ساختمانی بزرگ در محدوده طهران قدیم محل ساختن اسلحه و مهمات و ساز و برگ نظامی و جنگی بود. در این ساختمان بزرگ در عصر قاجار، علاوه بر تهیه سلاح و مهمات جنگی، وسایل آتش‌بازی برای نمایش شب‌های اعیاد و جشن‌های مذهبی و ملی تولید می شد. قورخانه نظامی تهران از جمله آثار تاریخی ارزشمند و باقی مانده دوران قاجار بود که باقیمانده‌های آن، امروزه به بخشی از متروی تهران تبدیل شده ‌است.

این سردر هم اکنون به عنوان خروجی متروی امام خمینی مورد استفاده قرار می گیرد و قابل بازدید است.

نماسازی به کار رفته روی دیواره ها به صورت قاب های آجری بوده که در هر قاب دو لوزی با نمای گچی در متن آجری دیوار قرار دارد و حد فاصل قاب‌ها ، ستون‌های آجری مسطح با ارتفاع بیشتر از دویار قرار دارند ، که سرستونها یی هرمی شکل با آجر برجسته ، به هر یک از این ستون‌ها در نما خاتمه یافته است. پیش تر در این قاب‌ها نقوش اسلحه بوده که به مرور زمان از بین رفته است .

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خبرگزاری مهر خبرگزاری میراث فرهنگی ویکیپدیا