قلعه استوناوند

این قلعه بر فراز تیغه های بلند و ناهمواری های دامنه جنوبی کوهستان البرز استوار شده و بقایای برج و باروری پیرامون آن، پهنای دره حبله رود و راه قدیمی کناره غربی رود، را در میان گرفته و همچنین برج های دیده بانی این دژ بر تمامی طول دره و کناره های جنوبی رود خانه تا حد اراضی هموار حاشیه شمالی کویر مسلط است.

مورخان قدمت بنای این دژ را به دوران اسماعيليان و حدود بیش از 3800 سال قبل نسبت دادند.

دژ استوناوند در محل تلاقی فضای دره عمیقی که از سمت غرب به دره حبله رود راه پیدا می کند، شکل گرفته و همچنین با وجود بقایای برج و باروری دژ و راستای آن ها در هر سه بخش اراضی این موضع، تسلط و نظارت دژ بر امتداد دره ها و راه هایی که در مسیر هموار کناره رود خانه و دژ غربی امتداد داشته، غیر قابل تردید به نظر می رسد و نیز عدم امکان دسترسی مستقیم از فضای داخلی هر یک از بخش های همجوار به یکدیگر بجز دسترسی از طریق عبور از فضای خارجی و دروازه های ویژه هریک از بخش های دژ، از ویژگی های این قلعه است.

بخش اصلی دژ که بر روی رودخانه حبله رو قرار دارد، از چهار قسمت شرقی، غربی، مرکزی و ارگ تشکیل شده است.

نوع مصالح ساختمانی كه در این قلعه بكار برده شده سنگ و نوعی ساروج است كه گویند از مخلوط شیر و مواد دیگر حاصل شده و دارای استحكام بسیار زیادی است، چرا كه بعد از گذشت این همه سال هنوز اینطور پایدار مانده، از نظر مهندسی و طراحی بسیار جالب بوده، با وجود اینكه این منطقه زلزله خیز است و تا به حال زلزله‌های بسیار قوی در این جا آمده ولی اثر جدی از خرابی در آن دیده نمی‌شود.

با توجه به وضعيت آب و هوايي استان سمنان، فصل هاي بهار و اوايل پاييز، زمان مناسبي براي بازديد از اين جاذبه هستند.

از نكات مثبت مربوط به اين قلعه مي توان به ثبت آن در تاريخ 25 خردادماه 1381 با شماره 5808 به عنوان يكي از آثار ملي ايران اشاره كرد.