مشخصات قلعه بیرجند
تاریخچه قلعه بیرجند
تاریخ دقیق ساخت قلعه مشخص نیست اما با توجه به ضرورت وجود بناهایی جهت تامین امنیت ساکنان، تاریخ ساخت این بنا باید همزمان باشد با آغاز شکل گیری شهر. قلعه بیرجند در دوره قاجاریه به طور کامل بازسازی و مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به شواهد موجود به وسیله نقب های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است. قلعه بیرجند دارای 7 برج بوده که شش برج از آن باقی مانده است.
زمان مناسب بازدید قلعه بیرجند
فصل های بهار و پاییز مناسب ترین زمان برای بازدید از این جاذبه هستند.
ویژگیها قلعه بیرجند
بنایقلعه بیرجند را برجهایی دو طبقه در چهار طرف با حصار اصلی در میان گرفته بر فراز این برجها که به شکل استوانه هستند. روزنههایی ایجاد شده که کاربرد آن دیدبانی برای دفاع از قلعه و ساکنان شهر میباشد و محل امنی برای تیراندازی و ضربه زدن به دشمن محسوب میشده، دیوار بنا با فرم آمده آن همچنین ضخامت آن امکان دیدبانی را بر فراز حصار به نگهبان بهتر میدهد.
قلعه بیرجند داراى دو در ورودى است که یکى از آنها در ضلع شمالى و دیگرى در ضلع غربى قرار دارد. باروها و برجها تماما با خشت ساخته شده و دارای اندودی از ملات گل است. فضاهای معماری داخلی قلعه متاسفانه بطور کامل تخریب شده و فضای باز وسیعی در داخل بنا باقی مانده است. بنا به روایات شفاهی مسیر ارتباطی زیر زمینی خانه های مردم شهر را به قلعه مرتبط میکرده تا در مواقع اضطرار جهت پناه گرفتن مردم در قلعه مورد استفاده قرار گیرد.
سایر اطلاعات قلعه بیرجند
در روزگاران گذشته در بیرجند دو قلعه معتبر و چندین ارگ و ساختمان بزرگ وجود داشته که در آغاز سده چهاردهم خورشیدی آثاری از آن دو قلعه و نیز تعدادی ارگ و ساختمان بزرگ باقی است. قلعه عظیم و قدیمی پایین شهر بیرجند یک قلعه کوهستانی از نوع نظامی میباشد. این قلعه نه جای سکونت بلکه مکانی برای انجام وظیفه نگهبانان بوده و ساکنان این قلعه نگهبانانی بودند که وظیفه آن ها رساندن اخبار، تأمین امنیت و حفاظت بود.
در قلعه بیرجند انبارهای آب و آذوقه پیوسته نگهداری میشد تا در مواقع حملات دشمن یا هجوم های سراسری، ساکنان شهر، تجار، پیشه وران، افراد مهم، فرماندهان با خانوادههای خود و دارایی هایی منقول از طریق نقبهایی که تعبیه شده بود، به قلعه پناه برند. این نقبها از قلعه به خانه اشراف و افراد حکومتی، همچنین مرکز محلات (از جمله محله سرو) و مسیرهای متعددی همچون ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی را شامل میشد.
نکات مثبت قلعه بیرجند
از نکات مثبت مربوط به این جاذبه می توان به مرمت بنای قلعه در سال 1378 توسط شهرداری بیرجند، اشاره کرد.