قلعه سارو

قلعه‌های سارو شامل دو قلعه بسیار محکم و تسخیرناپذیر است که در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان در منطقه‌ای کوهستانی به نام سارو واقع شدند.

قلعه شمالی (ساروی کوچک) با گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و کاووش افراد گنج‌یاب تا حدودی تخریب شده و قلعه جنوبی (ساروی بزرگ) یکی از مهم‌ترین قلعه‌های دفاعی شرق ایران است که به نظر می‌رسد از سه طبقه تشکیل شده باشد.

با توجه به شرایط آب و هوایی استان سمنان، فصل بهار مناسب ترین زمان برای بازدید از این جاذبه است.

تاریخ بنای اولیه این قلعه مربوط به دوره پیشدادیان و کیانیان است و همچنین در قرن ۶و۷ هجری در ایالت قومس که یکی از کانون های مهم اسماعیلیان در ایران بود بیش از ۱ ۵۰ قلعه در اختیار این فرقه بوده که هریک از آن ها را یک کدخدا و همه قلعه های آن ایالت را یک نفر محتشم که به منزله حاکم بزرگ بوده زیر نظرداشته است.

طبقه اول این قلعه به عنوان محلی برای چهارپایان، طبقه دوم محل سکونت رعایا و طبقه سوم که دارای معبد و حمام است و همچنین محل سکونت سربازان مدافع قلعه و بزرگان قلعه بوده است. از موارد جالب توجه در این قلعه انتقال آب چشمه کلاته سارو به بالای قلعه بوده که به وسیله تسطیح زمین انجام گرفته و در نتیجه آب چشمه‌ای که در حدود چند صد متر از قلعه پایین‌‌تر است، با این تدبیر به بالای قلعه برده شده و مورد استفاده قرار گرفته است.

در چهارگوشه هریک از قلعه‌های سارو برج‌هایی به منظور دیده‌بانی ساخته شده که بسیار متفاوت و تماشایی است.

یکی از نکات خاص و متفاوت در این قلعه ها، وجود مجراهای زیرزمینی است که به وسیله آن آب کلاته سارو را به بالای قلعه می رساندند بدین صورت که ابتدا چشمه هایی می زدند و مجرای زیرزمینی را در برابر آن کنده و به فاصله معینی سر آن مجراها را برای عبورجریان هوا باز کردند. همچنین، برای آبرسانی در فواصل معینی در بالای مجراهای وروی، چاه حفر شده و لوله های میانی تهی برای عبور آب قرار داده و سطح آب به تدریج بالاتر می رفته و به قلعه می رسیده.

در دوران بعد از اسلام نیز با توجه به این که ایالت قومس (سمنان کنونی) یکی از کانون‌های مهم فرقه باطنیان (اسماعیلیان) محسوب می‌شد، قلعه‌های سارو که در نقطه بسیار امن و ناپیدایی واقع شدند، در مدت بیش از دو قرن مرکز تجمع و مورد استفاده افراد فعال این فرقه بوده است.

شاید یکی از علل عمده پایداری ساکنان قلعه گردکوه (گنبدان دژ) سال‌ها بعد از سقوط قلعه الموت (پایتخت اسماعیلیان ایران)، در دست داشتن قلعه‌های بزرگ و دور از دسترس سارو و ذخیره مواد غذایی کافی در آنجا بوده و همچنین فاصله قلعه‌های سارو تا قلعه گردکوه 80 کیلومتر ولی از بیراهه 60 کیلومتر است.