كاروانسرای الاکی مرند (کاروانسرای هلاکو)

کاروانسرای الاکی در ۲۷ کیلومتری شمال مرند٬ در سر راه جادۀ قدیم مرند به جلفا شهرستان مرند در شمال غربی تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی قرار دارد .تاریخ بنای کاروانسرا را به سال ۷۳۱ هجری در زمان ابوسعید بهادرخان آخرین فرمانروای مقتدر ایلخانی می شناسند.این کاروانسرا یکی از باشکوه ترین بناهای زمان خود بوده و شاید هم بعنوان قلعه یا مقر حکومتی استفاده می شده است.

تاریخ بنای کاروانسرای الاکی مرند را به سال ۷۳۱ هجری درزمان ابوسعید بهادر خان آخرین فرمانروای مقتدر ایلخانی می شناسند.

این بنای زیبا بصورت مستطیل بوده و دارای نه بارو و یک سردر عظیم و ترکیبی چشم نوازی از آجر و کاشی های فیروزه ای و سرمه ای با گره های آجری تودرتو وبدیع بوده است .تکه های کاشی به نحو زیبایی در داخل گره های آجری جاسازی شده بود.

پایه های ساختمان از قطعات بزر گ سنگ سیاه ساخته شده و دیوارها یک متر ضخامت و چهار متر ارتفاع داشته است و حاشیه بالایی آن در حدود 80 سانتی متر طرح مورب پی در پی از آجر معمولی و تراش خورده ساخته شده بود.

طول بنا 65 متر وعرض آن 50 متربوده و هنوز آثار حوضی در وسط محوطه دیده می شود.

بهترين زمان براي بازديد از اين جاذبه فصل بهار و تابستان مي باشد.

در كنار كاروانسراي الاكي مرند سد تاريخي خضير مرند قراردارد كه ميتوان از اين جاذبه بازديد كنيد.

درکتاب  نگاهی به تاریخ مرند تالیف میرهدایت سیدمرندی (محقق تاریخ) نکاتی در مورد این کاروانسرا وقلعه آورده شده که ذکر آن جهت اطلاع رسانی خالی از لطف نیست:

1-  به نظر میرسد نام این منطقه و این روستا (الاکی) است و ربطی به نام (هلاکو) ندارد.

چرا که در یک سندی که برای حل اختلافات میان خواجه غیاث الدین محمد واولاد سلطان پیر یعقوب و سایر رعایای (کهن هرزن) در زمان ابوسعید بهادرخان (نوه هلاکو) نوشته شده ، از این منطقه با نام (اراضی الاکی) نامبرده شده است و در آنزمان کسی جرئت نداشت نام هلاکو امپراطور ایران را الاکی یا الکی تلفظ کند و یا ینویسد .

2- در منطقه هرزندات تا پای گردنۀ دره دیز حداقل سه واحد کاروانسرا وجود داشته است که اغلب مؤلفین وگرد آوردند گان از وجود دوتای دیگر بی اطلاع بوده و به اشتباه به این کاروانسرا کاروانسرای آیراندیبی اطلاق کرده اند.

یک واحد کاروانسرا در شمال کوه و گردنه دره دیز قرار داشت که کاروانیانی که از سوی جلفا عصر به پای دره دیز می رسیدند، از ترس دزدان و با جگیران داخل گردنۀ ، تا صبح فردا در این کاروانسرا بیتوته می کردند.

3- کاروانسرای آیراندیبی درغرب جاده (کمی بالاتر از چشمه بَزرگان  ودر 33 کیلو متری مرند قرار داشت که حالا قسمتی از سنگ پی ها، با قیمانده وبقیه عرصه متعلق، به مزرعه تبدیل شده است و کاروانیانی که از سوی مرند عصربه پای کوه دره دیزمی رسیدند برای اجتناب از برخورد با باج گیران شب را در آنجا اقامت می کردند.

4 - کاروانسرای الاکی در شش کیلومتری کاروانسرای آیراندیبی و 27 کیلو متری مرند قرار داشت که اغلب مؤلفین مکان کاروانسرای 4و3 را یکی می گیرند که اشتباه است.