مدرسه فیضیه

مدرسه فیضیه مربوط به سده‌های میانه دوران های تاریخی پس از اسلام است و در قم، جنب حرم فاطمه معصومه، میدان آستانه مقدسه واقع شده است.

بنای مدرسه فیضیه 4 ایوانی است و 2 طبقه با 40 حجره تحتانی متعلق به دوره قاجار و 40 حجره فوقانی متعلق به قرن 14 هجری قمری است که به اهتمام حضرت آیت‌الله حائری یزدی بالای حجره‌های پیشین در گرداگرد حیاط مرکزی بنا شد. قدیمی‌ترین بخش مدرسه، ایوان جنوبی آن است که مزین به کاشی‌کاری‌های زیبا متعلق به دوره صفوی است.

مدرسه فیضیه هم محلی برای تحصیل بسیاری از شخصیت‌های علمی و سیاسی ایران و هم جایگاهی برای رشد و بسط اندیشه‌های انقلابی امام خمینی (ره) بوده است. فیضیه در دوران زعامت و مرجعیت آیت‌الله صدر و آیت‌الله بروجردی نیز بازسازی شد و شکل کنونی خود را یافت.

مدرسه فیضیه قم از نیمه اول قرن 13 هجری قمری جایگزین مدرسه آستانه شد و به اعتبار متون معتبر تاریخی از میانه قرن 6 هجری قمری وجود داشته و در عصر صفوی تجدید شد.

امام خمینی (ره) پس از ورود به قم در سال 1301 هجری شمسی در یکی از حجره‌های مدرسه فیضیه سکونت داشتند، این حجره که شماره 23 را بر پیشانی خود دارد تا سال 1325 هجری شمسی محل زندگی و کانون فعالیت‌های علمی و اجتماعی ایشان بود.

اولین فعالیت اجتماعی امام خمینی (ره) در فیضیه برگزاری درس اخلاق برای مردم و طلاب در سال 1315 شمسی و نقد حکومت رضا خانی بود. پس از شهریور سال 1320 و فرار رضاه شاه از ایران، فیضیه شاهد فعالیت‌های جدی و گسترده‌تر امام (ره) علیه رژیم پهلوی بود. امام راحل در 29 اسفند 1341 در سخنرانی خود در مسجد اعظم قم به حمله ماموران دولتی به مدرسه فیضیه در 30 بهمن ماه همان سال اعتراض کردند.

یورش ماموران شهربانی و ژاندارمری قم در آن تاریخ به مدرسه فیضیه در پی اعتراض امام راحل به طرح آمریکایی شاه با عنوان انقلاب سفید بود. در فروردین 1342 نیز فیضیه یک بار دیگر هدف حمله نظامی قرارگرفت، سخنرانی‌های امام راحل علیه قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی و گسترش اعتراضات مردمی، فیضیه را به مرکز انقلاب اسلامی تبدیل کرده بود.

به دلیل قرار گرفتن فیضیه در کانون مبارزات سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی امام خمینی (ره) رژیم شاه نیز این مدرسه را محلی برای اجتماعات سیاسی و پناهگاه طرفداران انقلاب می‌دید و از آن به شدت بیم داشت. در خرداد سال 1354 تظاهراتی به انگیره بزرگداشت خاطره شهدای 15 خرداد در فیضیه برگزار شد که این مراسم نیز هدف حمله پلیس و ارتش رژیم قرار گرفت و به تعطیلی مدرسه تا پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.

با توجه به وضعیت آب و هوایی استان قم فصل های بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این بازارچه هستند.

گفته شده نام‌گذاری این مدرسه به نام فیضیه به جهت این بوده که فیض کاشانی از علمای دوره صفویه مدتی در این مدرسه سکونت یا تدریس داشته است. ناصرالشریعه نویسنده کتاب تاریخ قم معتقد است دلیل نام‌گذاری این مدرسه به فیضیه همجواری آن با مزار فیض‌آثار (حضرت معصومه) است.

طبق آنچه در کتابگنجینه آثارقم آمده است مدرسه از این‌رو فیضیه نامیده شده که به درخواست و تحت نظر فیض کاشانی ساخته شده است.