مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی

در فرهنگ دیرینه و مذهبی ایران مدرسه در حرمت و تقدس پس از مسجد قرار دارد. ساختمان آن نسبتا ساده ،بدون بقعه و بنای یادبود است و تزئینات و آرایه های اندکی در مدرسه به کار می رود. مدرسه معمار باشی از بناهای به يادگار مانده از دوره قاجاريه است. این بنا دو طبقه است و شبستان آن دو برابر خود مدرسه ارتفاع دارد و مکانی است بزرگ که در روز برای آموزش و در شب برای نیایش کاربرد دارد. دارای24حجره،انبار، دو مدرس و یک کتابخانه است.

بانی مدرسه حاج ابوالحسن اصفهانی است که در دوره قاجار دارای منصب معمارباشی و ملقب به صنیع الملک بود. کتیبه سردر مدرسه به محمد ابراهیم مشهور به میرزا عمر و سازنده کتیبه استاد عبدالرسول حجار بوده است. با توجه به صفحه ششم وقف نامه این بنا،واقف تعداد 905مجلد کتاب و قرآن را بر طلاب مدرسه وقف کرده و شرایط استفاده از انهارا برشمرده است.

این مدرسه طبق رسم آن زمان ویژه مردان بود و خدمات آن به خوبی تدارک شده است.همه اتاق ها ساده و از حداقل لوازم و تزئینات برخوردار بودند.فقط شبستان ،اندکی با شیشه های رنگی به کار رفته در درها و پنجره های مشرف به حیاط تزئین شده است.نقشه و طرح این بنا شبیه به مسجد و برخی خانه های سنتی است. ورودی آن ساده است و تنها نشانه ی وجود این بنا در آن خیابان است. ساختمان مجموعه درون گرا و معطوف به حیاط است،که در آن آب و درخت وجوددارد.در همه جای ساختمان ردپاهایی از همان اصول به کارگرفته شده در مسجد و خانه سنتی مشاهده می شود. در کتیبه وقف نامه واقع در سردر بنا تاریخ1303دیده می شود.

ورودی در کوچه ای قرار دارد و از هشتی و دالان به حیاط اصلی راه دارد.حیاط دارای حوضی است که پیرامون آن باغچه های گلکاری شده قرار دارد و در دوسوی باغچه ورودی اتاق های اصلی مدرسه واقع شده اند. شبستان در جنوب غربی و اتاق های خصوصی در گوشه شمال غربی و جنوب شرقی قرار گرفته است.اتاق های بالایی اندکی عقب ترند و در جلوی آنها راهرویی قرار دارد که دور تا دور سه وجه را تا ورودی طبقه محصور ساخته است.دستشویی ها پشت مجموعه اتاق های شمال غربی واقع اند که دسترسی به آنها از رهگذر حیاط ممکن است.

مجموعه میرزاابوالحسن معمارباشی در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مسجد و مدرسه حاج ابوالحسن معمار، یکی از مدارس تابعه حوزه علمیه مروی و تحت اشراف حضرت آیت الله مهدوی کنی و مدیریت حجة الاسلام و المسلمین کمالیان اداره می شود.

سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر» پورتال محله امامزاده یحیی