مسجد جامع عتیق

ساختمان مسجد که اولین هسته تاریخی شهر شیراز است مشتمل بر بنایی مرتفع است که دارای چندین حجره و شبستان است و برخی قسمت های آن دوطبقه می باشد. این مسجد دارای 6 درب ورودی و خروجی بوده است. یک درب در ضلع شمالی، یک درب در ضلع جنوبی، دو درب در ضلع غربی و دو درب در ضلع شرقی.

درب ورودی ضلع شمالی به دوازده امام معروف است و کتیبه‌ای بر فراز آن قرار گرفته است که در دوره صفوی و در سال ( 10 هجری قمری) به خط علی جوهری نگاشته شده است این کتیبه تاریخ مرمت مسجد را در سال مذکور بیان می نماید. بر روی چهار کتیبه نام دوازده امام بر روی کاشی نگاشته شده و در جرزهای دو طرف این سر در نصب شده است.

در سال 1347 هجری شمسی در شرق طاق نمای وسطی، شبستانی بزرگ به طول 30 متر و عرض 17 متر با 5 در آهنی مشبک و محرابی از سنگ مرمر عالی و ازاره هایی تا ارتفاع یک و نیم متر با سنگ مرمر ساخته شده است. قسمتی از این شبستان دو طبقه است و عرض آن نیز 5.5 متر می باشد. ضلع جنوبی مسجد با مساحتی برابر با 1200 متر مربع، طاق نمای بزرگی وجود دارد که به علت تخریب در حال مرمت آن هستند.

مسجد جامع عتیق در دی ماه 1310 با شماره 72 به ثبت تاریخی رسیده است. این مسجد با مرور زمان و در اثر زلزله های متعدد در دوره‌های متعدد در معرض ویرانی بوده که تاکنون نیز چندین بار مرمت شده است.

در وسط ضلع شمالی مسجد، طاق نمای مرتفعی قرار گرفته است که در دو طرف بام آن دو گلدسته وجود دارد و سقف آن با آجر مقرنس کاری شده است. در حاشیه بالای داخلی این طاق نیز سوره هل اتی با خط نسخ بر روی کاشی نگاشته شده است. در انتهای آن پلکانی است که به پشت بام و گلدسته ها ختم می شود و در پیشانی و جلو آنها کاشی کاری شده است و روی آنها با خط نسخ آیات قرآنی نگاشته شده است.

روی ستون ها و بدنه این شبستان کاشی کاری شده و بر روی کاشی ها، آیات قرآنی، احادیث و تصاویر گل و بته و خطوط اسلیمی نقش بسته است. در دو طرف شبستان دو طبقه وجود دارد که سقف آن از آجر است و در انتهای آن نیز، محرابی کاشی کاری شده قرار دارد که بر فراز آن به خط کوفی سوره توحید و نام پنج تن نگاشته شده و در زیر آن دو آیه قرآنی به خط نسخ نگاشته شده و در پایان تاریخ 1361 ه. قید گردیده است.

شبستان چهار در دارد که به صحن گشوده می شود. بر سر در این شبستان کتیبه ای است که با خط ثلث پیچیده نگاشته شده است و هم اینک برخی از قسمت های آن تخریب شده است. این کتیبه نیز در زمان حکومت شاه طهماسب صفوی (930-984 هجری قمری) نگاشته شده و بیانگر مرمت مسجد در آن تاریخ است. در مغرب شبستان کوچک، در قرینه با شبستان چهل ستون، شبستان بزرگی با عرض 35 متر و طول 45 متر ساخته شده است. سقف این شبستان آهن کوبی شده و در آن 12 ستون بتون آرمه پوشیده از سنگ مرمر قرار دارد.

سقف محراب با کاشی لاجوردی کاشی کاری شده است و دو طرف محراب نیز سنگ کاری شده و در کنار این محراب، تاریخچه مرمت مسجد بر روی دو سنگ نقش بسته است.

اگر به مسجد جامع عتیق رفتید از شاهچراغ (ع) هم دیدن کنید.

باتوجه به وضعیت آب و هوایی استان فارس، بهترین زمان سفر برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و اوایل پاییز است. اما با توجه به سرپوشیده بودن مسجد جامع عتیق، هر زمان از سال می‌توانید از این موزه بازدید کنید.