مسجد جامع کبیر یزد

مسجد جامع کبیر یزد به چند دلیل حایز اهمیّت است: نخست آن که قدیم‌ترین نمونهٔ معماری است که طی قرن نهم هجری قمری، در معماری مذهبی ناحیّهٔ یزد از آن تقلید شده‌است؛ این طرح مرکّب از یک مقصورهٔ گنبددار و یک شبستان مستطیل بلند و کشیده‌است.

چهارگوش بودن پلان بنای این مسجد برگرفته از الگوی معماری کعبه است. بنایی کاملاً قدسی و متعالی در اسلام دارد و به عنوان نمادی کیهانی در الگوهای معماری مسلمین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بنای اولیه مسجد جامع کبیر مربوط به قرن ششم هجری قمری است. ساختمان اولیه آن توسط سید رکن الدین محمد قوام الدین محمد ابن نظام حسینی یزدی شد. البته بنای فعلی مسجد مربوط به قرن هشتم و نهم هجری قمری و مربوط به زمان آل مظفر می باشد.

از ویژگی های این مسجد تاریخی می توان به ثبت آن با شماره 206 در تاریخ 31 تیرماه 1313 به عنوان یکی از آثار ملی ایران اشاره کرد.

پلان گنبد خانه مسجد جامع کبیر به شکل چهارگوش و مربع است و در جهان شناسی اسلامی، مربع به عنوان نماینده کمیت شناخته می شود و دایره درحد آسمان و نماینده کیفیت به حساب می‌آید. این گنبد، دوپوسته بوده و پوشش درونی آن متناسب با اقتضائات فضایی و اجرایی معماری داخلی مسجد شکل می‌گیرد و در نتیجه شرایطی ایجاد می کندد که با پوشش بیرونی که متناسب با اقتضائات بیرونی شکل می‌گیرد، متفاوت است.

دیگر ویژگی مهمّ این بنا، کاربرد وسیع تاق‌های سراسری در شبستان‌هاست که با کاشی معرّق همراه‌ است و ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیلهٔ انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارها صورت می گیرد. همچنین، تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و محراب زیبای آن که از قسمت‌های مهمّ مسجد به شمار می‌رود، بی‌نهایت ارزنده و جالب است.

مسجد جامع کبیر یزد دارای بلندترین مناره های جهان است که مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می گیرد. دو مناره مسجد که ارتفاع تقریبی آن از کف تا نوک بیش از ۵۲ متر می رسد، دارای قطری در حدود هشت متر است که در دوره صفوی به بنا افزوده شده اما در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی فرو ریخت و دوباره تجدید بنا شد. بلندای این مناره ها و اینکه کاشی کاری منحصر به فردی حتی در اوج مناره ها انجام شده، تعجب همگان را بر می انگیزد زیرا این مناره ها هر چه به سمت بالا رفته باریک تر شده و تنها یکی از آن ها دارای پلکان است از این رو ظرافت کاشی کاری در این ارتفاع به واقع قابل تحسین است.

از امتیازات معماری و هنری مسجد، ساختمان و کاشیکاری سردر بلند آن است. سردر و گنبد مسجد جامع یزد در نوع خود یکی از شاهکارهای معماری اسلامی است. همچنین در نمای خارجی و ایوان اصلی آن کاشیکاری زیبایی به کار رفته و دارای کتیبه ای نیز هست.

با توجه به وضعیت آب و هوایی یزد، فصل های بهار و زمستان زمان مناسبی برای بازدید از جاذبه های این شهر هستند.