مسجد فخر

اثر تاریخی مسجد فخر (امین الدوله)، از جمله آثار ارزشمند معماری مذهبی اواخر دوران قاجاریه به شمار آمد. در کتیبه کاشی کاری سردر این بنا نوشته شده: «این مسجد به نام حاج میرزا علی‌خان امین الدوله صدر اعظم در تاریخ 1324 شمسی ساخته شده است.» اما در واقع سازنده و بانی مسجد خانم اشرف امینی ملقب به فخرالدوله _ دختر مظفرالدین شاه قاجار _ بوده و مسجد را به اسم همسر خود _ حاج میرزا علی امین‌الدوله _ ساخته که بعد‌ها مردم، مسجد را به احترام بانی آن، «مسجد فخر» نامیدند.

بنای تاریخی مسجد فخر در سال 1324 خورشیدی توسط نیکلای مارکوف، معمار معروف روسی، ساخته شد.

طرح مسجد آمیزه‌ای از اصول معماری فرنگی دوره قاجار و معماری ایرانی است که در هندسه و ترکیب اصلی آن گرایش به پلان پرستشگاه‌های بیزانس دیده می‌شود و استفاده از منار‌های کوچک که در این بنا به چشم می‌خورد این موضوع را تایید می‌کند.

نمای این مسجد از آجر با کتیبه‌های کاشی معرق ساخته شده و ورودی‌ها از دو سمت و طرفین پیش‌بینی شده‌اند. در محور نما نیم هشتی پیش آمده‌ای قرار گرفته که در انتهای گوشه‌های فوقانی آن چهار منار کوچک طراحی شده است. فضای داخلی بنا دارای یک بخش مرکزی با گنبدی _ که روی چهار جفت ستون متقارن قرار گرفته است. گنبد اولیه بنا کم ارتفاع بوده و گنبد فعلی بعدها به بدنه اضافه شده است. پلان متقارن و قرار‌گیری گنبد خانه در وسط آن منطبق با الگو‌های رایج مساجد پیشین ایرانی نیست و گنبد خوابیده اولیه بنا مبین این موضوع است.

«دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر» سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران