پارک ملی گلستان

گلستان، بزرگترین پارک طبیعی ایران است. مساحت آن در برخی منابع بیش از ۹۱ هزار هکتار و در برخی منابع ۸۷۴۰۲ هکتار ذکر شده‌است. محیط پارک حدود ۱۹۸ کیلومتر است.

حد غربی پارک ملی گلستان از روستای تنگراه در استان گلستان شروع می‌شود و حد شرقی آن در روستای رباط قره‌بیل واقع در استان خراسان شمالی پایان می‌یابد.

بیشتر پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد.

اختلاف ارتفاع در پارک حدود ۲۰۰۰ متر است (از ۲۴۱۱ متر تا ۴۰۰ متر از سطح دریا) که همین طیف ارتفاعی تنوع زیستگاه‌ها و ریزبوم‌های متعددی را ایجاد کرده‌است. میانگین بارندگی در مناطق مختلف این جنگل هم از حدود ۷۰۰ میلیمتر تا ۱۵۰ میلیمتر در سال متغیر است.

اين پارک تا قبل از سال ۱۳۳۶ شکار گاه محسوب می شد. در شهريور ۱۳۴۲ به پارک محمد رضا شاه تغيیرنام دادو در سال ۱۳۵۳ به پارک ملی تبديل شد.

پس از پيروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با وسعت ۹۱۸۹۵ هکتار تحت حفاظت قرار گرفت. اين پارک در ۱۹ مرداد ماه ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه و يشکى تحت حفاظت قرار گرفت.

در ۲۳ بهمن ۱۳۴۰ با همان مساحت اوليه (۸۹۰‚۹۱ هکتار) به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم و در شهريور ماه سال ۱۳۴۲ عنوان پارک ملى و در سال ۱۳۴۳ نام پارک وحش را به خود اختصاص داد.

بعد از تغيير نام سازمان شکاربانى و نظارت بر صيد به سازمان حفاظت محيط زيست در شهريورماه ۱۳۵۰، منطقه‌اى در شرق اين پارک به نام قرخت با مساحت ۰۰۰‚۳۴ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال ۱۳۵۵ هر دو منطقه در يکديگرادغام شدند و در مجموع با مساحت ۸۹۵‚۱۲۵ هکتار، پارک ملى گلستان را تشکيل دادند که بعد از پيروزى انقلاب اسلامى در بهمن ۱۳۵۷، طى بررسى‌هاى مجدد و در نظر گرفتن مسائل اجتماعى و نياز اهالى اطراف منطقه، مساحت آن به ۸۹۰‚۹۱ هکتار تقليل يافت.

درجه حرارت این جاذبه از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه سانتى‌گراد برحسب ماه‌هاى مختلف متفاوت است. شرايط طبيعى پارک موجب به وجود آمدن زيستگاه‌‌هاى مناسبى براى زندگى پستانداران وحشى شده و گوناگونى اين جانوران را نيز تشديد کرده است.

مناطق جنگلى اين پارک را گونه‌‌هائى مانند مرال (گاو کوهى، بزرگ‌ترين گوزن ايران) و شوکا جلوه‌اى خاص بخشيده‌اند. در نواحى استپى نيز حيوانات مختلفى مانند آهو، قوچ و ميش، کل و بز و يوزپلنگ زندگى مى‌کنند. نزولات آسمانى در اين پارک برحسب منطقه متفاوت و ميزان آن بين ۱۰۰۰ ميلى‌متر تا کم‌تر از ۲۰۰ ميلى‌متر در سال متغير است.

پارک ملى گلستان بين دو حوزه نيمه نم پسند و نيمه خشکى پسند قرار دارد و به تدريج در حرکت به طرف شرق، سيماى طبيعى آن به حالت استپيک تغيير پيدا مى‌‌کند، به همين جهت عناصر گياهى نواحى سه گانهٔ فوق را مى‌توان در پارک مشاهده نمود.

تنوع و رنگارنگى ياهان اين پارک چنان مناظر زيبائى را به وجود آورده است که نظير آن را در کم‌تر جائى از اين سرزمين مى‌‌توان ديد. توسکاى قشلاقى، کلهو، انجير، توت، ملج، داغداغان، ازگيل، وليک، زالزالک، سيامتو، ‌ گوجه وحشى، شيرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، ‌ گلابى وحشى و ... از گونه‌هاى مختلف گياهى پارک محسوب مى‌شوند.

در کف جنگل گونه‌هاى بى‌شمارى نظير سرخس‌ها، متامتى و ... پراکنده‌اند. در نواحى خشک‌تر درختچه‌هاى زرشک، تغ، گز، کاروان‌کش‌، بوته‌هاى کلاه مير حسن، ‌ گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و ساير گونه‌هاى استپى يافت مى‌شود. در نواحى مرتفع گونهٔ‌ ارس نيز به طور پراکنده ديده مى‌شود.

یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این پارک برای گردشگران، حضور پرتعداد گرازها، بدون ترس از انسان در کنار جاده‌ای ‌است که از مرکز پارک می‌گذرد. نترسیدن حیوانات وحشی از انسان‌ها در برخی کشورها امری کاملا طبیعی است اما در ایران پدیده‌ای نادر و عجیب محسوب می‌شود. برخی گرازهای پارک به قدری با انسان راحت هستند که حتی از دست مسافران غذا می‌خورند. البته این وضعیت فقط در مورد گراز وجود دارد و بقیه حیوانات پارک مثل تمام حیوانات ایران بشدت از انسان هراسان و گریزانند. رويش های اصلی پارک به علت ۳ اقليم متفاوت متنوع است.

از نظر توپوگرافى، اين پارک بى‌نظير از صخره‌هاى مرتفع آهکى تا تپه‌ماهورهائى با شيب و فراز کم تشکيل شده و از نظر اقليمى بين درياى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است، و به همين لحاظ اقليم‌هاى متفاوت از نواحى بسيار مرطوب تا قسمت‌هاى نيمه‌‌خشک را در بر مى‌گيرد.

دامنه تغییرات ارتفاعی در این منطقه بین 450 متر و 2411 متر از سطح دریا متغیر است. حداقل ارتفاع پارک در تنگراه و حداکثر آن در قله دیورکجی 2411 متر است.

پوشش گياهي:بلوط,‌بلندمازو, ممرز,‌انجيلي,پلت‌,شيردار,كركو,آزاد,اوري,توسكاي قشلاقي,‌كلهو,‌انجير, توت,‌ملچ,‌ داغداغان,‌‌ازگيل,‌ وليك,‌زالزالك,‌سياه تلو,گوجه وحشي, شير خشت, گردو,‌تمشك ,‌اناروحشي, ‌‌گلابي وحشي ,زرشك,‌تاغ,‌گز ,‌پرند,‌كاروانكش , كلاه ميرحسن ,‌ گون ,‌ چوبك ,‌ درمنه ,‌ خارشتر و ارس.

پستانداران : مرال ,‌ شوكا ,‌خرس قهوه اي ,‌پلنگ ,‌خوك وحشي ,‌گربه جنگلي , تشي , آهو ,‌قوچ و ميش ,‌ پلنگ ,‌ گرگ , روباه , كل ,‌ بز . پرندگان : قرقاول ,‌ كبك ,‌ تيهو ,‌ زنگوله بال , كوكر سينه سياه ,‌ ابيا و بلدرچين , قرقي ,‌ دليجه , سارگپه پا بلند,‌سارگپه ,‌عقاب دوبرار,‌دال شيا , دال , عقاب دريايي دم سفيد, مرادان , بالابان , هما,‌داركوب سياه ,‌بلبل ,‌توكاي باغي ,‌ سهره ها ,‌سكاها ,‌ زرده پره ها ,‌مگس گيرها ,‌زنبوركها و دم سرخها

آبشارهای خروشان نظیر آبشار اوچر، چشمه‌های جوشان مانند چشمه دوشان، سردارخانه و جانو و همین طور کوه‌ها و دره‌ها از جاذبه‌های این پارک هستند؛به شما پیشنهاد میکنیم حتما از این جاذبه ها بازدید کنید.

مواردی همچون کفش مناسب طبیعت گردی، یک دست لباس اضافه، عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب، کلاه و پاوربانک به همراه داشته باشید.

 پارک ملی گلستان در سوم دی ۱۳۸۷ هجری شمسی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

جنگل گلستان بدون تردید ارزشمندترین منطقه ایران چه از لحاظ کمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است.

تنوع زیستی پارک ملی گلستان حتی فراتر از برخی کشورهای اروپایی است که صدها برابر این پارک وسعت دارند. در محل پارک، مأمورين سازمان حفاظت محيط زيست جهت ارائه اطلاعات و راهنمايى‌هاى لازم در خدمت هم‌‌ميهنان عزيز و جهانگردان هستند.

یکی از مهمترین خطرات زیست‌محیطی جنگل گلستان وجود جاده و حجم بالای تردد در آن است. آمار کشته شدن پستانداران پارک ملی گلستان در این جاده بسیار بالا است.

تنها در سال ۱۳۸۴ بیش از ۱۳۰ گونه حیوان و حدود ۶۰ جغد در برخورد با ماشین‌ها قربانی شدند. در سیل مهیب مرداد ۱۳۸۰ در منطقه بسیاری از کشته‌شدگان (۲۴۷ جسد انسان کشف شد) از مسافران این جاده بودند.

در سال‌های ۸۱، ۸۲ و ۸۳ نیز سیل‌های دیگری تلفات و خسارات‌های زیادی را بر این جاده وارد کرد. سیل‌های متوالی علاوه بر تلفات انسانی و حیوانی و خسارات مالی به نابودی بخش‌هایی از جنگل نیز منجر شد.

از سال ۱۳۵۰ تاکنون گه گاه اعلام شده و حتی در دولت نیز به تصویب رسیده که این جاده به یک مسیر توریستی تبدیل شود و جادهٔ اصلی تهران-شمال-مشهد به مسیر کلاله - چهار داغ – گلی‌داغ - اسلام‌آباد - آشخانه منتقل شود.

از مجموع جانوران موجود در این جنگل ۱۹ گونه در خطر انقراض است که هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی از جمله آن‌هاست. مرال، شوکا، کل و بز، و قوچ و میش هم از جمله گونه‌هایی اند که بیشتر مورد شکار غیرمجاز قرار می‌گیرند.

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و پاییز است.