انتخاب استان
چگونه از مشهد دست خالي بر نگرديم (1397/04/24)
به گزارش بزنيم بيرون ،از سوغات خراسان رضوي ميتوان به موارد زير اشاره کرد:
انگشترسازي و فيروزه‌تراشي
انگشتر به دست کردن از زمان‌هاي قديم بين مسلمانان رواج داشته است. به خصوص که امامان معصوم ما در احاديث و روايات، به پسنديده بودن اين سنت و خواص سنگ‌هاي گوناگون اشاره کرده‌اند.
بسياري از زائران امام رضا (ع) براي خود و نزديکانشان اين انگشترهاي ارزشمند را به عنوان سوغات تهيه مي‌کنند و اين هنر اصيل و سنتي مورد استقبال مسافران قرار دارد. فن و هنر انگشترسازي در واقع، آميخته‌اي از فنون و هنرهاي متعدد از جمله طراحي سنتي، گوهرشناسي، ميناکاري، فلزکاري، مرصع‌کاري و هنر ارزنده‌ي قلم‌زني است.
بازار رضاي مشهد، مرکز عمده‌ي ارائه‌ي انگشتر است. البته کارگاه‌هاي توليد انگشتر در سطح شهر مشهد بسيار گسترده هستند و تعداد آنها به ۲۰۰ کارگاه مي‌رسد. پيش از اين، انگشترسازها اطراف حرم مطهر در سراي شالچي، سراي ناصريه، سراي وزير نظام، سراي ملائکه و سراي معاون‌الصنايع مستقر بودند.
خراسان رضوي مقام نخست هنر فيروزه‌تراشي کشور را دارد. در حدود ۳۰۰ کارگاه تراش فيروزه در خراسان رضوي فعال هستند. سالانه ۴۰ تن سنگ فيروزه در خراسان رضوي توليد مي‌شود که ۱۵ تا ۲۰ درصد آن به صورت نگين تراش مي‌خورد. هر سال ۶ هزارکيلوگرم فيروزه در کارگاه‌هاي تراش فيروزه‌ي مشهد و نيشابور تراش مي‌خورد. فيروزه‌تراشي يکي از حرفه‌هاي قديمي در استان خراسان است. تراش فيروزه به اشکال پيکاني و مسطح از جمله تراش‌هايي است که طرفداران زيادي دارد. فيروزه يکي از سوغاتي‌هاي مهم استان خراسان است و بازار مطلوبي نه تنها در استان، بلکه در سطح کشور دارد.
معدن سنگ فيروزه‌ي نيشابور در دامنه‌ي جنوبي کوه بينالود و ۵۳ کيلومتري شمال غربي شهر نيشابور قرار دارد.
محصولات چرمي
مشهد از گذشته‌هاي دور يکي از توليدکنندگان بزرگ چرم در کشور بوده و هر ساله صادرات زيادي از انواع لباس، کيف و کفش چرم به اقصي نقاط دنيا داشته است . محصولات چرمي توليد شده در مشهد، کيفيت بالايي دارند و بسياري از برندهاي مشهور و معتبر چرم در مشهد قرار دارند.
فرش و گليم و بافته‌هاي داري
قالي و قاليچه و انواع بافته‌هاي داري مثل گليم و جاجيم از سوغات مشهور استان خراسان رضوي هستند. قالي‌بافي خراسان در طول حيات ۱۵۰۰ ساله‌ي خود در زمان سلطنت شاهرخ ميرزا (از سلسله تيموريان) يکي از پررونق‌ترين ادوار تاريخي خود را گذرانده است. مشهد، مرکز استان خراسان يکي از کانون‌هاي قالي‌بافي ايران است.
گل‌هاي بزرگ شاه‌عباسي شبيه طرح‌هاي اصيل هراتي، طرح‌هاي افشان لچک و ترنج با حاشيه‌هاي کتيبه‌اي، انواع طرح‌هاي گل فرنگ، طرح لچک و ترنج سعدي از طرح‌هاي رايج در فرش مشهد هستند. رنگ‌هاي قرمز سير (قرمزدانه)، عنابي، کرم، انواع سبز، آبي و سرمه‌اي و قهوه‌اي از عمده رنگ‌هاي مورد استفاده در قالي‌هاي امروز مشهد است.
ظروف سنگي
ديگ‌ها و ظروف سنگي از قديم‌الايام يکي از مهم‌ترين سوغاتي‌هاي مشهد بوده‌اند. در اصطلاح عامه‌ي مردم مشهد، به اين ظروف سنگي «هرکاره» مي‌گويند. از ويژگي‌هاي اين نوع سنگ که نوعي سرپانتين است ميتوان به نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش اشاره کرد. همين ويژگي سبب مي‌شود که به دليل طبخ ملايم و آرام، غذاي پخته شده در اين ظروف، لذيذتر شود.
هرکاره‌تراشي به عنوان يک هنر سنتي و يک سوغات اصيل، هنوز هم جايگاه خود را در ميان مسافران حفظ کرده است و گردشگران زيادي در سفر به استان خراسان رضوي به ويژه شهر مشهد، از اين ظروف براي خود و نزديکانشان تهيه مي‌کنند.
سجاده، جانماز، مهر و تسبيح
از آن جايي که بيشتر مسافران اين استان، زوار امام رضا (ع) هستند و مرکز اين استان يعني شهر مشهد يک شهر مذهبي است، در فروشگاه‌هاي اطراف حرم و به ويژه بازار رضا، انواع سجاده، جانماز، مهر و تسبيح به فروش مي‌رسد. سجاده‌ها بيشتر از جنس ترمه و مخمل گلدوزي شده هستند. تسبيح‌ها نيز با جنس‌هاي مختلف و انواع گوناگون از جمله عقيق، شاه‌مقصود، دلربا، فيروزه، ام‌البنين و کهربا عرضه مي‌شوند.
عطر
يکي از محصولاتي که در اين استان به عنوان سوغات ارائه مي‌شود، انواع عطر است. به خصوص در شهر مشهد و خيابان‌ها و بازارهاي اطراف حرم، تعداد زيادي از مغازه‌هاي عطرفروشي را خواهيد ديد که انواع مختلف عطر با رايحه‌هاي گوناگون از جمله گل سنجد، کبري، گل مريم، گل نرگس، بهارنارنج، الهام‌بخش، زعفران، گل يخ، ياس سفيد و... را به مسافران عرضه مي‌کنند.
چاروق
چاروق، پاپوشي است که در گذشته مورد استفاده قرار مي‌گرفته و بيشتر قسمت‌هاي آن از چرم تهيه مي‌شده است. چاروق از صنايع دستي خراسان به خصوص شهر قوچان و همچنين شهر زنجان است. البته چاروق قوچان با چاروق زنجان به کلي متفاوت است.
چاروق ظريف، فرم خاصي دارد و با مواد اوليه‌ي مخصوص و فقط براي راه رفتن روي قالي و اطاق‌هاي مفروش ساخته مي‌شود که قبلا پشت‌بسته و بدون پاشنه بود. ولي چند سالي است که به صورت پاشنه‌دار ساخته مي‌شود و فقط کف آن از چرم و رويه‌ي آن به رنگ‌هاي مختلف از نخ‌هاي ابريشمي و سيم گلابتون، بافته و تزئين مي‌شود.
زعفران
زعفران يکي از ارزشمندترين و گران‌ترين محصولات کشاورزي ايران است و با عنوان طلاي سرخ شناخته مي‌شود. اين محصول کشاورزي ارزشمند امروزه بيشتر در شهرستان‌هاي زاوه، تربت حيدريه، تايباد، باخرز، گناباد و بجستان در استان خراسان رضوي و شهرستان‌هاي قائنات، فردوس، سرايان و بيرجند در استان خراسان جنوبي کشت مي‌شود که البته اخيرا کشت آن در استان‌هاي فارس و کرمان و لرستان نيز رواج يافته است.
زعفران، اصلي‌ترين سوغات استان خراسان است و بهترين زعفران دنيا را در اين استان پيدا خواهيد کرد. در بازارهاي بزرگ اين استان اين محصول با کيفيت‌ها و قيمت‌هاي گوناگون عرضه مي‌شود. هنگام خريد دقت کنيد که زعفران باکيفيتي تهيه کنيد.
زرشک
يکي ديگر از سوغاتي‌هايي که استان خراسان رضوي را به آن مي‌شناسيم، زرشک است. کشور ايران يکي از بزرگترين توليدکننده‌هاي زرشک در دنيا است. البته بيشتر حجم زرشک توليدي کشور مربوط به استان خراسان جنوبي است. اين خوراکي لذيذ علاوه بر اين که زينت‌بخش غذاهاي اصيل ايراني است، خواص درماني متعددي هم دارد.
نقل و نبات
نقل و نبات و انواع شيريني‌هاي مشابه را حتما در بازارهاي استان خراسان رضوي به خصوص شهر مشهد ديده‌ايد. براي تهيه‌ي نبات، ابتدا شکر را در آب جوش حل مي‌کنند تا محلول سيرشده به دست آيد. سپس نخي را در آن آويزان مي‌کنند و مي‌گذراند تا خنک شده و بلور تشکيل شود. از خصوصيات ويژه‌ي نبات، گرم بودن آن است. به همين جهت اين فرآورده، در طب سنتي ايران و براي درمان مشکلات ناشي از سردي مزاج به وفور استفاده مي‌شود.
امروزه براي تنوع دادن به اين محصول، انواع نبات چوبي طعم‌دار توليد و به بازار عرضه شده است. طعم‌هايي از قبيل دارچيني، نعنايي، زعفراني، زيره، ليمويي، آويشن و…
هنگام خريد نبات دقت کنيد که نبات‌هاي چوبي را تهيه کنيد (نبات‌هايي که ني‌هاي پلاستيکي در توليد آنها به کار رفته اغلب غيربهداشتي هستند و تماس ني پلاستيکي با نوشيدني داغ براي سلامتي شما مضر است)، به تاريخ توليد و مجوز بهداشت آن دقت کنيد و نبات‌هاي شفاف‌تر را خريداري کنيد.
انواع نبات عبارت‌اند از شاخه نبات، نبات چوبي، نبات دندانه که همان نگين نبات است و به دليل قابليت شکنندگي بالا در هنگام بسته‌بندي خرد شده است و براي مصارف خانگي مناسب است، نبات مخلوط که عبارت است از تکه نبات‌هايي که در کف و جداره‌ي پاتيل‌ها تشکيل مي‌شود که به دليل غلظت خيلي زياد شيره در کف پاتيل‌ها باعث تخته شدن آنها مي‌شود که به خاطر شکل نامنظم آن، بيشتر به شکل فله عرضه مي‌شود، پرده نبات و پودر نبات که همان خرده‌هاي نبات است که کمي از شکر درشت‌تر هستند و از قابليت حل شدن بالا با همان خواص نبات برخوردارند.
شکلات زنجفيلي يکي ديگر از سوغاتي‌هاي شناخته‌شده‌ي شهر مشهد است.
ادويه هفت قلم
يکي از سوغاتي‌هاي اين استان نوعي ادويه به نام ادويه‌ي «هفت قلم» است که از آن براي طعم دادن به غذاهاي ايراني نظير خورش و آبگوشت استفاده مي‌شود. اين ادويه مخلوطي از دارچين، سماق، گلپر، زنجفيل، فلفل سياه، فلفل قرمز و زردچوبه است که در فروشگاه‌هاي عرضه‌ي آن به شکل زيبايي با رنگ‌هاي مختلف در کنار هم ديده مي‌شود. از انواع ديگر ادويه‌هاي خراسان ميتوان، انواع ادويه پلويي و خورشتي و ادويه‌ي هجده رنگ را نام برد.
خشکبار
يکي از تنقلاتي که از گذشته در فرهنگ و ذائقه‌ي ما ايراني‌ها وجود داشته، انواع خشکبار است. خشکبار شامل انواع مغزها و ميوه‌هاي خشک‌شده است. آلو بخارا، آلوچه، لواشک، برگه هلو، انجير خشک، توت خشک، نخود و کشمش و انواع تخمه، خشکباري هستند که به وفور در بازارهاي اين استان به چشم مي‌خورند.
از سوغاتي‌هاي ديگر اين استان که در شهرهاي مختلف آن مي‌توانيد تهيه کنيد به اين موارد ميتوان اشاره کرد:
عسل چناران و نيشابور، خربزه‌ي تايباد، انواع گياهان دارويي سبز‌وار، لبنيات محلي درگز و...
منبع : سايت کجارو
