انتخاب استان
ييلاق ۴ فصل ايران آغوش گشود؛ از دره و غار تا سفره زيباي عشاير اردبيل (1398/11/12)
به گزارش بزنيم بيرون ، متجاوز از 3 هزار جاذبه طبيعي و تاريخي از جمله 14 قله با ارتفاع بالاي 3 هزار متر، زمين گرمايي، 5 جنگل، بيش از 40 تالاب و تنها درياچه درون شهري طبيعي در اردبيل واقع شده است.
موقعيت اقليمي اردبيل در کنار فرهنگ و تمدن غني به‌واسطه استقرار تمدن‌هاي باستاني موجب شده اردبيل پاسخگوي تمامي سلايق بوده و بتواند در تمامي حوزههاي گردشگري عرض اندام کند.
برخي جاذبه‌ها تاکنون ناشناخته است و به اعتقاد فعالان حوزه گردشگري هر يک مي‌تواند به تنهايي اقتصاد گردشگري استان را متحول کند.
جاذبه‌هاي متعدد دره نوردي در اردبيل
وجود دره‌هاي متعدد در استان اردبيل از ظرفيت‌هاي کم‌نظيري است که به اعتقاد کارشناسان معرفي آن در قالب برنامه‌هاي جامع به ويژه سند ملي طبيعت‌گردي ضروري است.
بيش از 14 قله با ارتفاع بالاي 3 هزار متر در اردبيل موجب شکل‌گيري طبيعتي کم نظير و دره‌هاي عميق و اسرارآميزي شده که مي‌توان گفت در تعدد و تنوع کم نظير در کشور است.
مجموعه ارتفاعات ذکر شده موجب شکل‌گيري دره‌هاي عميق با مناظري کم‌نظير و مامني براي حيات وحش شده است که زيبايي اسرارآميز آن موجب شده اسامي رازآلودي نيز به اين مناطق اختصاص يابد.
کارشناس گردشگري در مورد تنوع دره‌هاي گردشگري اردبيل گفت: اقليم استان اردبيل در هيچ کجا شباهتي ندارد و وجود ارتفاعات دره‌هاي زيبايي را در اين منطقه شکل داده است.
عليرضا حسن پور با اشاره به شيروان دره سي، جهنم دره سي، تنگه ورگه سران، ساري دره سي و شوله لر دره سي تصريح کرد: جالب توجه آن که در اکثر شهرستان‌ها شاهد وجود دره‌هاي گردشگري هستيم و اين ظرفيت کم‌نظير هنوز به حد کافي شناخته شده نيست.
غارهاي تاريخي با ردپاي تمدن‌هاي نخست
از جمله جاذبه‌هاي کمتر شناخته شده اردبيل جاي پاي تمدن‌هاي نخست در اين استان است. به‌طوري‌که هم اينک آثار باستاني بازمانده حکايت از آن دارد که قدمت شهرهاي اردبيل به تمدن‌هاي نخست و اعصار اوليه پيدايش تمدن بازمي‌گشته است.
از جمله اين جاذبه‌ها روستاي تاريخي «کنزق» از توابع سرعين در دامنه کوه سبلان است که در چند سال گذشته حفره‌هاي صخره‌اي روستا مورد توجه باستان شناسان قرار گرفت و با مطالعات اوليه از تمدني باستاني پرده برداشتند.
از ديگر غارهاي تاريخي در اردبيل غار يخگان به عنوان اثر طبيعي ملي است که در زمستان فضاي داخلي آن گرم و در تابستان همراه با قنديل هاي يخ است. غار اسکي شهر، غار ويند کلخوران، غار بينه لر، غار اباذر، غار داشکسن در مشگين شهر، غار گلستان نير و غار روستاي آلوچه سرعين است.
تجربه شيرين هم‌زيستي با عشاير
در شمال استان اردبيل به تناسب اقليم آن يکي از جاذبه‌هاي کمتر شناخته شده گردشگري زندگي عشاير است.گردشگري جوامع محلي که امروزه به يکي از جاذبه‌هاي پرطرفدار تبديل شده در استان اردبيل به دليل سکونت عشاير قابليت هاي متعددي دارد.
معاون گردشگري اداره کل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان با اشاره به زيبايي‌هايي زيستي عشاير تصريح کرد: با توجه به تنوع آداب و رسوم و فرهنگ غني و ديرينه عشاير شاهسون اين حوزه گردشگري در استان اردبيل قابل توجه است.
صغري فرشي معتقد است جوامع محلي و زندگي عشايري يکي از فرصت‌هاي مطلوب جهت توسعه اقتصاد گردشگري است و از سويي با احترام به چارچوب زندگي عشاير مي‌تواند براي آنها نيز ثمرات متعددي به دنبال داشته باشد.
وي با تأکيد به ظرفيت‌هاي متعدد گردشگري عشاير اضافه کرد: در چنين جوامعي جاذبه‌هاي متعددي براي سرمايه‌گذاري بخش خصوصي و فعاليت آژانس‌ها و شرکت‌هاي خدمات گردشگري داخلي و خارجي وجود دارد.
به گفته فرشي احداث اقامتگاه هاي بوم گردي در کنار آلاچيق عشاير نيز توانسته به معرفي زندگي عشاير و روستايي کمک کند.
همچنين لازم به ذکر است زنان عشاير در گذشته نه چندان دور علاوه براينکه کارهاي مربوط به دامداري و توليد انواع لبنيات و امور جاري زندگي را انجام مي‌دادند، در کنار آنها به توليد انواع صنايع دستي همچون گليم، ورني، پلاس، خورجين و اوجاق قراقي نيز مي‌پرداختند.
استان اردبيل اقليم رنگ‌ها است. در گستره جغرافيايي آن زنان و مردان در دست بافته‌هاي خود حرف دل زده‌اند و داستان‌هاي رفته در تاريخ را نقل کرده‌اند. تنوع دست بافته‌ها که با تغيير موقعيت جغرافيايي و نوع معيشت متحول مي‌شود، مجموعه کم‌نظيري را فراهم ساخته است.
گردشگري تندرستي با محوريت آب و هواي سالم
اقليم منحصر به فرد استان اردبيل گوياي استعداد اين استان در رونق گردشگري تندرستي با محوريت آب و هوا و امکانات طبيعي است. موضوعي که در صحبت‌هاي مسئولان فعلا در حد طرحي خام باقي مانده است.
مسافران استان اردبيل در هر زماني و به هر شهري از اين استان سفر کرده‌اند از آب و هواي سالم آن دچار حيرت شده‌اند و بخش عمده‌اي از مسافران و گردشگران دائمي به دليل قابليت‌هاي آب و هوايي به اين استان سفر مي‌کنند.
در گروه اقليم‌هاي مختلف نيز آب و هواي کوهستاني مناسب‌ترين شرايط براي طي کردن دوران نقاهت، رسيدن به وزن و سلامت جسمي مطلوب و استاندارد و مقابله با بيماري‌هاي روحي رواني قلمداد مي‌شود
معاون درمان علوم پزشکي استان اردبيل در اين خصوص گفت: آب و هواي کوهستاني منطقه مناسب براي سپري کردن دوران نقاهت است و اثرات آفتاب، امواج ماورابنفش آفتاب، فشار هوا، ميزان اکسيژن و حتي سرما در اين منطقه در بهبود برخي بيماري‌ها موثر است.
به گفته رضايي اين منطقه در حالي از رطوبت، سرما و اکسيژن مناسب برخوردار است که در بسياري از استان‌ها با مشکل آلودگي هوا مواجه هستيم و اينکه اين شرايط آب و هوايي براي درمان کدام بيماري مناسب است بايد به صورت جامع مطالعه کنيم.
معاون درمان علوم پزشکي استان تصريح کرد: طبيعت گردي، آب و هواي کوهستاني و آب هاي درماني مي‌تواند به عنوان يکي از شيوه‌هاي موثر درمان بيماري‌هاي غيرواگير از جمله بيماري‌هاي چاقي، کم تحرکي، قلبي عروقي، تنفسي و سرطان‌ها باشد.
آب‌هاي گرم معدني هديه سبلان به گردشگران
يکي از امتيازات استان اردبيل آب‌هاي گرم معدني آن است. استاندار اردبيل معتقد است وجود 110 چشمه آب گرم و سرد معدني در اين استان ظرفيت بي‌نظيري است که بايد به صورت گسترده مورد توجه قرار گيرد.
اکبر بهنام جو که آب‌هاي گرم را به مانند چاه‌هاي نفت استان مي‌داند تصريح کرد: چنين ظرفيتي بايد مورد توجه قرار گرفته و براي بهره گيري اقتصادي از آب‌هاي گرم برنامه‌ريزي شود.
با وجود اينکه سرعين به عنوان شهر چشمه‌هاي بهشتي شناخته مي‌شود، شهرستان مشگين شهر در دامنه کوه آتشفشاني سبلان واقع شده و سهم قابل توجهي از چشمه‌هاي آب گرم متعدد دارد.
کوه سبلان نعمت آب‌هاي گرم معدني را به تمامي شهرها و حتي روستاهاي واقع در دامنه خود بخشيده است. در شهرستان هاي نير، خلخال و کوثر نيز چشمه‌هاي آبگرم پراکنده است.
جاذبه‌هاي آبي ناشناخته اردبيل
صدها آبشار، درياچه، رودخانه و تالاب در وسعت 18هزار کيلومتر مربعي استان اردبيل شگفتي کم‌نظيري است که طبيعت به وديعه گزارده و همه ساله بهانه مسافرت هزاران گردشگراست.
هر چند جاذبه‌هاي آبي اين استان کمتر شناخته بوده و هيچ بسته و برنامه معرفي منحصر به خود را تجربه نکرده است اما شهرت زيبايي آن موجب شده تا سال‌ها هزاران گردشگر ومشتاق طبيعت به اين استان سفر کنند.
درياچه شورابيل به عنوان تنها درياچه درون شهري اردبيل، درياچه گيلارلو گرمي، تالاب نئور، آبشار کرکري مشگين شهر، شوله لر دره سي گرمي و آبشار چالاچوخور گرمي، آبشار سردابه اردبيل، آبشار نوجه ده خلخال، تالاب ميل مغان و تالاب ملااحمد نمونه اي از جاذبه‌هاي آبي اين استان است.
تجربه زمستان گرم در اردبيل
اقليم منحصر به فرد استان اردبيل موجب شده زيبايي‌هاي تمام فصل در آن به عينه مشاهده شود. با اين وجود در سال‌هاي گذشته غفلت از قابليت فصول مختلف موجب شده گردشگري اردبيل منحصر به دو فصل و نيمه نخست سال باقي بماند. برف‌هايي که مي توانست خود ثروت آفرين باشد به عنوان مانع ماندگاري گردشگران قلمداد شده است.
مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان اظهار کرد: زمستان بيدار ماموريتي است که در دو سال اخير به استان محول شده و با هدف فعال سازي گردشگري زمستاني از سوي استاندار اردبيل تاکيد شده است.
نادر فلاحي تصريح کرد: با توجه به انتخاب اردبيل به عنوان پايلوت طرح‌هاي گردشگري زمستاني از سال گذشته جشنواره زمستان بيدار براي اين استان تعريف شده و در عين حال تقويت زيرساخت‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
وي تاکيد کرد: از سويي تاسيسات گردشگري زمستاني تعريف شده که در آينده مي‌تواند اين استان را به قطب گردشگري زمستاني تبديل کند؛ از جمله پروژه‌ها احداث سه پيست اسکي و دو پل معلق است.
فلاحي به آغاز نهضت احداث هتل‌هاي 5 ستاره اشاره کرد و گفت: مجموع اقدامات مي‌تواند منجر به رونق گردشگري زمستاني باشد.
مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان اردبيل با بيان اينکه ميزان ماندگاري برف و سرما در اردبيل بالا است، گفت: در واقع جشنواره زمستان بيدار، سرما و برف را از تهديد به فرصت تبديل کرد.
گردشگري غذا جاذبه گمنام اردبيل
غذاهاي متنوعي که به واسطه اقليم سردسير اردبيل از گذشته‌هاي دور بومي اين منطقه بوده در ميان مردم ساير مناطق ناشناخته بوده و اغلب در ليست جاذبه‌هاي سفر به اردبيل مشاهده نمي‌شود.
اردبيلي‌ها به آب و هواي سرد و بارش باران و برف در نيمي از سال عادت دارند؛ آب و هواي کوهستاني در اين منطقه که به عنوان يکي از جاذبه‌هاي گردشگري شناخته مي‌شود، در گذشته الگوي ديگري داشته و زمستان‌ها به مراتب سردتر و طولاني‌تر بوده است؛ تا جايي که در روايت کهنسالان همواره به زمستان‌هايي که برف تا کمر مي‌باريده اشاره مي‌شود.
چنين وضعيت جوي که اغلب موجب بسته شدن راه‌هاي ارتباطي شهر و غيرممکن شدن دسترسي به مواد غذايي مي‌شد، موجب شده بود اردبيلي‌ها الگوي تغذيه منحصر به فرد و متناسب با اقليم خود را تعريف کنند.
غذاهايي که در زمستان به عنوان قوت اصلي و يا حتي دسر و تنقلات مورد استفاده قرار مي‌گرفته همگي در تناسب با اصول تغذيه در فصل سرد و در تناسب با امکانات موجود بوده است.
معاون گردشگري اداره کل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان اردبيل پيش از اين گفته است که اطلس گردشگري غذا تدوين مي‌شود و اين مهم به دليل ظرفيت‌هاي کم نظير استان است.
فرشي تاکيد کرد: در تمامي شهرها و اغلب روستاهاي اين شهر به دليل زندگي شهري، روستايي وعشاير غذاهاي بومي محلي وجود دارد که مي‌تواند به عنوان يک جاذبه، ماندگاري مسافران را افزايش دهد.
قابليت فعال‌سازي انواع رشته‌هاي گردشگري ورزشي
به اذعان مربي کوهنوردي و مربي اسکي کوهستاني استان اردبيل ظرفيت‌هاي متعددي در حوزه گردشگري ورزشي دارد که هنوز بخش عمده‌اي از آن حتي معرفي نشده است.
جلال‌الدين شهبازي به پتانسيل اين استان در راه‌اندازي اسکي روي چمن، اسکي روي برف، کوهنوردي در ارتفاعات بالاي سه هزار متر، اسکي روي آب و يخ نوردي اشاره کرد و افزود: براي راه‌اندازي تمامي اين رشته‌هاي ورزشي و يا ايجاد زمينه لازم جهت تمرين تيم‌هاي ملي در استان اردبيل ظرفيت‌هاي طبيعي وجود دارد.
در عين حال اين استان قابليت‌هاي کم‌نظيري در حوزه گردشگري هيجاني دارد. با احداث پل معلق مشگين شهرو پل تمام شيشه‌اي هير، احداث زيپ لاين‌ها و تله کابين فندقلو بسته کاملي از گردشگري هيجاني در اردبيل فراهم شده است.
احداث پل معلق در خلخال و احداث سه پيست اسکي ديگر در کنار پيست اسکي آلوارس مي‌تواند در آينده اين استان را به يکي از قطب‌هاي گردشگري هيجاني تبديل کند.
اردبيل مهد تمدن‌هاي کهن
يکي از سرشاخه‌هاي مهم شاهراه ارتباطي معروف به جاده ابريشم که مناطق قفقاز و جنوب روسيه را به مسير تجاري شرق به غرب متصل مي‌ساخت؛ جاده قفقاز است
اين جاده تاريخي که از کشورهاي متعدد عبور مي‌کند به لحاظ موقعيت جغرافيايي غني از آثار تاريخي بوده و به نوعي فرهنگ ملل را به نمايش گذاشته است.
گذر اين جاده از استان اردبيل به اذعان کارشناسان موقعيت استراتژيک ويژه‌اي به اردبيل بخشيده و احياي آن مي‌تواند اهداف توسعه در افق بلند مدت اين استان که گردشگري را در صدر محورهاي توسعه قرار داده، محقق سازد.
به اذعان رئيس گروه باستان شناسي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اردبيل اين جاده از شهر ميانه آغاز شده و از پل‌هاي قيز کورپوسي در ميانه و قيز کورپوسي در شهرستان کوثر که بر روي رودخانه قزل اوزن واقع است، عبور مي‌کند.
روح الله محمدي ادامه داد: در ادامه مسافران مي‌توانستند در استراحتگاه قوش اوتوران شهرستان کوثر و يئدي قارداش بخش فيروز به قلعه مهم فيروز واقع در بخش فيروزآباد شهرستان کوثر برسند.
وي تصريح کرد: کاروانيان در مسير سفر خود بعد از قلعه فيروز به شهر مهم دوره اسلامي يعني اسفرنجان (نرسيده به هير) مي‌رسيدند؛ اهميت تاريخي اين شهر بدليل سکونت يکي از اجداد شيخ صفي به نام محمد حافظ در اين شهر است.
به گفته محمدي مابين شهر اسفرنجان و اردبيل کاروانسراي شاه عباسي آرپاچايي پذيراي مسافران بوده است.
رئيس گروه باستان شناسي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان، متذکر شد: يکي از دلايل اهميت تاريخي احياي اين جاده در اين است که شهر اردبيل به عنوان اولين پايتخت دوره اسلامي ايالت آذربايجان با دارا بودن بازار بزرگ، کاروانسراهاي مجلل و حمامهاي مجهز مهمترين اتراق گاه جاده قفقاز و محل داد و ستد تاجران بوده است.
در اين مورد رئيس گروه باستان شناسي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان تاکيد کرد: بعد از اردبيل کاروانيان با طي يک روز و گذر از بخش ارشق به کاروانسراي قانلي بولاغ واقع در مشکين شهر مي‌رسيدند.
محمدي با بيان اينکه کاوانيان در ادامه وارد قلعه – شهر تاريخي برزند در شهرستان گرمي مي شدند، متذکر شد: برزند در قرون اوليه اسلامي يکي از مهمترين قصبات آذربايجان محسوب مي‌شده و بازار بزرگ آن محل داد و ستد تاجران از سواحل جنوب غربي خزر و مناطق اطراف بوده است.
وي ادامه داد: بخشي از جاده قفقاز که در مغان امتداد داشته از دوره صفويه به بعد با نام ايل يولي نيز شناخته شده است.
رئيس گروه باستان شناسي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان افزود: منطقه مغان غير از برزند دو شهر مهم ديگر در مسير جاده قفقاز داشته است که با نام‌هاي باجروان و ورثان توسط سياحان و جغرافي نويسان مسلمان معرفي شده است.
وي ادامه داد: با استناد به کاوشهاي باستان شناختي اين احتمال وجود دارد که اولتان قالاسي در ساحل رود ارس همان شهر ورثان تاريخي است.
گردشگري ژئوتوريسم يادگار آخرين نشانه‌هاي آتشفشان سبلان
درروستاي شيخ محمد لو از توابع شهرستان مشگين شهر درختان فسيل‌شده‌اي کشف شده که به گفته کارشناسان يادگار آخرين فعل‌وانفعالات آتشفشان کوه سبلان است.
روستاي شيخ محمد لو بخش مرادلو از توابع مشگين شهر در منطقه کوچکي آثار باقي‌مانده از آخرين جوش‌وخروش کوه سبلان را به يادگار دارد.
آثاري که به تعبير کارشناسان در پي آخرين فعل‌وانفعالات آتشفشاني کوه سبلان به وجود آمده و با قدمت بيش از يک ميليون سال تا کنون به يادگار مانده است.
اين آثار که در نوع خود کم‌نظير بوده و مشابه آن در دامنه کوه سبلان تاکنون کشف نشده است، بعد از ميليون‌ها سال به تازگي در معرض مطالعه قرار گرفته است.
اين تعداد تنها گوشه‌اي از جاذبه‌هاي گردشگري ناشناخته استان اردبيل است که فعلا در فهرست برنامه ريزي‌ها جهت جذب و ماندگاري گردشگران گنجانده نشده است.
نویسنده : ونوس بهدود-تسنیم
