ساباط های یزد

«ساباط» در لغت به معنای راهرو، دالان و سقفی است که در گذشته بر روی کوچه‌ها و معابر ساخته می شده و برای ساخت این سازه، معماران یزدی نه تنها تمام جوانب را در ساخت داخل خانه در نظر می گرفتند، بلکه در ساخت کوچه نيز با توجه به نیازها و شرایط اقلیمی و فرهنگی مردم منطقه به ویژگی های ارزنده و جالب توجهی دقت می کردند.

هدف از ساخت ساباط ضمن ایجاد اتصال سازه‌های میان واحدها و استحکام با ساخت پشتبند، این بوده که انسان گرمازده‌ی کویر به هنگام عبور از کوچه‌ها و معابر، در یک ریتم پیش‌بینی شده و مشخص، زیر سایه‌ی ساباط ها قرار گیرد و دمی عرق بخشکاند و بیاساید.

در برخی از کوچه‌های بن بست که دارای ساباط است، در قسمت ورودی کوچه دری محکم گذاشته می‌شده است كه به این گونه فضاها که برای افزایش امنیت ساکنان کوچه مؤثر بوده «دربند» می‌گویند. در هر دربند چند خانوار زندگی می‌کردند.

ساباط‌ها از ويژگي‌هاي معماري زيست بوم‌هاي گرمسير و کويري هستند. يکي از کارکردهاي سابات پديد آوردن سايه و جايگاهي خنک براي رهرگذران است.اين سازه به سبب نيمه پوشيده بودن در تابستان به پديد آمدن کوران هوا مي‌انجامد که هواي درون سابات را از بيرون آن خنکتر مي کند. همين نيمه پوشيده بودن در زمستان به گرمتر شدن هواي درون سابات از بيرون آن مي انجامد.

سابات‌ها همچنين مايه يکپارچگي و استواري خانه‌هاي کنارشان هستند و به آن ها در پايداري در برابر نيروهاي پديد آمده از فشار سازه کمک مي‌کنند. در برخي از کوچه هاي بن بست که داراي ساباط است، در قسمت ورودي کوچه دري محکم گذاشته مي شده است كه به اين گونه فضاها که براي افزايش امنيت ساکنان کوچه مؤثر بوده «دربند» مي گويند.

در هر دربند چند خانوار زندگي مي کردند و نحوه استقرار ساباط ها به گونه اي است كه انسان پياده در مسير حركت خود در يك توالي مناسب در فضاي سايه قرار مي گيرد. در خيلي از ساباط ها ورودي چند خانه مجتمع شده كه از نظر افزايش حس همسايگي و همبستگي محله اي حائز اهميت است.

ساباط وسيله اي در تقابل با وزش بادهاي موسمي نيز هست. معمولا پشت بام ساباط ها مورد استفاده واحدهاي همجوار قرار مي گيرد كه در برخي از آن ها به صورت اتاقي مشرف به كوچه جلوه گر مي شود.

با توجه به وضعیت آب و هوایی یزد، فصل های بهار و زمستان زمان مناسبی برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.