مشخصات غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
اين چاه در شمال شرقي شيراز و در حوالي آرامگاه سعدي، واقع شده و دهانه سنگی غار مستطيل شکل و به ابعاد 3×5 متر است. عمق اين چاه نیز اکنون در حدود 100 متر است، که ظاهراً در گذشته بيش از اين بوده و ارتفاع دهانه اصلی آن از سطح دریا 1621 متر است. غار یک دهانه داشته و عمق آن 88 متر است.
تاریخچه غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
اين بنا در تاريخ 13/5/1380 با شماره 4524 در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده است. یکی دیگر از مدارک و شواهدی که سابقه شیراز را به زمان هخامنشی و بلکه بیشتر می رساند، وجود این چاه است. دو قلعه به موازات هم و در فاصله ای حدود 500 متر از یکدیگر قرار داشته و با توجه به اینکه قسمت زیادی از آنها تخریب شده ولی از دور نمایان است.
چاه در قسمت وسط و در جنوب آن ها حفر شده که هر سه یه مثلثی را بوجود آوردند. قلعه ها در اثر مرور زمان تخریب و سنگ ها و خشت ها در اطراف آن پراکنده است. در لابلای مصالح، رد پایی از کوزه ها و سفال های شکسته مشاهده می شد. بهتر است بدانید که این چاه در شیب کوهستان قرار دارد.
ویژگیها غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
می گویند پس از حمله ی امیر مبارزالدین به شیراز و دستگیری شیخ ابو اسحاق اینجو حاکم ستوده شده حافظ و عبید زاکانی برای جلوگیری از شورش مردم اعلام داشتند که او را به قلعه فهندژ خواهند برد.
در اوايل مشروطيت جنازه شهيد سيد احمد دشتکي، از روحانيون شيرازی طرفدار مشروطه که در ماه محرم در حسينيه قوام توسط نيروهای قوام به شهادت ميرسد را در همين چاه معروف قلعه بندر مياندازند که پس از پيروزي مشروطه خواهان، استخوانهای او بيرون آورده ميشود و با احترام و تجليل به خاک سپرده مي شود.
سیمای عمومی غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
چاه قلعه پهندر( چاه قلعه بندر) نظیر چاه هایی که هخامنشیان یکی در تخت جمشید و سه دیگر در امتدادکوه رحمت کنار جاده شیراز – اصفهان (محازی چشمه علی آباد) در کوه حفر کردند. عمق این چاه 106 متر و اندازه دهنه آن 4X4 متر، معلوم است که این پنج حلقه چاه و چاههای نظایر آن که در سایر کوههای فارس موجود بوده و تاکنون از انظار پنهان مانده، همه برای یک منظور معین ساخته شده و اگر تاریخ حفر آنها به پیش از هخامنشیان نرسد به طور تحقیق به زمان هخامنشیان مربوط میشود.
دو قلعه به موازات هم و در فاصله ای حدود 500 متر از یکدیگر قرار داشته و با توجه به اینکه قسمت زیادی از آنها تخریب شده ولی از دور نمایان است. چاه در قسمت وسط و در جنوب آنها حفر شده که هر سه یه مثلثی را بوجود آوردند. قلعهها در اثر مرور زمان تخریب و سنگها و خشتها در اطراف آن پراکنده است. در لابلای مصالح، ردپایی از کوزهها و سفالهای شکسته مشاهده میشد. چاه در شیب کوهستان قرار دارد. همچنین، داخل غار کبوتر، هزارپا وجود دارد.
شرایط استفاده غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
این چاه فقط به دلیل فرود و صعود طولانی آن سخت و فنی است.
امکانات ویژه غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
اولين چيزي که نظر هر بينندهاي را جلب ميکند، دهانة آن است که با دقت خاصي حفر شده. در انتهای غربی قسمت اول کوه شمالی، مشرف بر تنگ سعدی قلعه ای بوده که اکنون خراب شده است. این قلعه را به نامهای دیگری چون "فهندز" و "بهندژ" و "کهن دژ" و "پهن دژ" و"فهندژ" نیز معرفی میکنند ولی مردم شیراز به آن "قلعه بندر" میگویند.
وسایل مورد نیاز غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
با توجه به ژرفای چاه به 2 حلقه طناب استاتیک (یکی برای صعود و فرود و یکی برای بک آپ) نیاز است. هنگام بازدید از این منطقه، کفش مخصوص طبیعت گردی، چراغ قوه، کلاه ایمنی با چراغ قوه، آب آشامیدنی، خوراکیهای لازم، کمکهای اولیه و کیسه زباله همراه داشته باشید.
سایر اطلاعات غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
نکته جالب این است که از زمان های قدیم گفته می شده که این چاه به بندعباس راه دارد و اینکه انتهای این چاه تعداد زیادی (کله کوب یا کله بند) مشاهده شد که یکی از شگردهای درآمدزایی دعانویسان و جادوگران است برای سرکیسه کردن مردم خرافاتی (کله کوب بمعنی کوبیدن تعدادی میخ آهنی بر سر و صورت جمجمه گوسپندان بدبخت و بسته بندی آن و انتقال به مکانی که غیر قابل دسترس و دید انسان باشد.
نکات مثبت غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
نکات منفی غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
به علت آنکه چاه در فاصله 2 متری قابل رویت است، اگر کسی از شیب کوهستان به سمت پایین به سرعت حرکت می کرد، امکان خطر سقوط در چاه وجود داشت. به همین دلیل چند سال پیش برای امنیت بازدیدکنندگان با میله های آهنین حفاظ بندی کردند.
متاسفانه بعضی از افراد میله ها را از جا کنده و به درون چاه ریختند. دهانه این چاه تا به حال 2 بار توسط مسئولین وقت شهر شیراز برای جلوگیری از حوادث احتمالی بسته شده ولی در این دو بار این چاه توسط عده ای باز و غیر ایمن شده است. این چاه تا به حال موجب کشته شدن 2 کوهنورد شده است.
زمان مناسب بازدید غار چاه قلعه بندر (فهندژ)
با توجه به وضعیت آب و هوایی استان فارس، فصل بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه است.