مسجد جامع زنجان

مسجد جامع زنجان که در گذشته به همراه یک مدرسه بوده و در شمار بزرگ‌ترین و زیباترین مساجد زنجان است که دارای چهار ایوان است و وجود این چهار ایوان در صحن مسجد بیش از هر چیزی خود را نمایان می‌کند.این بسیار کاربردی ساخته شده و بیشتر مراسم‌های عزاداری عمومی زنجان در این مسجد برگزار می‌شود و همچنین مدرسه این مسجد دارای حجراتی برای سکونت طلابی است که در آنجا تحصیل می‌کنند.

• تاریخچه

  مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سید در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دارا که مرید آیت الله سید محمد مجتهد سردانی بود ساخته شد تا مرکز تدریس، اقامه نماز و مراجعات مردمی این مجتهد زنجانی باشد. خاندان حسینی زنجانی از آن زمان تا کنون تولیت مسجد را به عهده دارند.

• ویژگی ها

  این مسجد با سبک چهار ایوانی و به شکل مستطیل ساخته شده و دارای 48 متر طول و 36 متر عرض است.
  با توجه به اینکه در کشور‌های اسلامی مورد استقبال قرا گرفت برای ساخت بنا‌های دیگر نیز از این روش و سبک استفاده شده و در مساجدی با این سبک روی هر یک از ایوان‌های چهارگانه یکی از مذاهب اربعه قرار گرفته شده است.
  این مسجد دارای حوضچه و وضو‌خانه بوده و چون در دوره قاجار با استفاده از مصالح کم دوام ساخته شده بود در سال‌های اخیر قسمت زیادی از کاشی‌های آن ریخته که در حال مرمت و تعمیر است.
  مسجد جامع که مربوط به دوره قاجاریه است از جمله از مساجدی است که تمامی قسمت‌های آن با معماری‌های خاص و نقش‌های زیبایی صورت گرفته چنانچه به هنگام وارد شدن در آن تمامی نظر‌ها را به خود جلب کرده و تک تک قسمت‌های این مسجد نشان‌دهنده هنرنمایی هنرمندان ماهر ایرانی است.

• سیمای عمومی

  ایوان‌های چهارگانه این مسجد کاملا با یکدیگر قرینه بوده و ایوان‌های شمالی و جنوبی آن دارای تزئیناتی زیبا با تکنیک‌های کاشی‌کاری و به سبک هنری دوره قاجار و با استفاده از رنگ‌های سیاه و زرد صورت گرفته است.
  ایوان جنوبی با قرار گرفتن در فاصله شبستان گنبددار و صحن و تقسیم شبستان‌های زنانه و مردانه به طور قرینه زیبایی مسجد را چند برابر کرده است.
  مسجد جامع زنجان شامل طاق نما‌هایی است که داخل این طاق نما‌ها با کلمات الله، محمد (ص)، علی (ع) به خط کوفی معقل به رنگ مشکی و با زمینه نارنجی مزین شده است.
  آنچه که بیشتر از هر چیزی در این مسجد نمایان است و زیبایی آن را فزون می‌دهد نقش سمبلیک درخت زندگی در دو طرف ایوان است.
  ایوان‌های غربی و شرقی مسجد جامع زنجان نیز با استفاده از طرح‌های هندسی و استفاده از رنگ‌های آبی و مشکی و زرد در کاشی‌کاری آن زیبایی مسجد را بیشتر کرده و دیده‌ها را به خود مجذوب می‌کند.
  ورودی اصلی مسجد جامع زنجان برطبق معمول مساجد چهار ایوانی در ایوان شمالی قرار گرفته و ایوان شمالی به قرینه ایوان جنوبی ساخته شده است و با کلمات محمد (ص) و علی (ع) با خط کوفی معقل و با استفاده از کاشی‌های ختایی زینت داده شده است.
  به طور کلی کلیه ایوان‌های چهارگانه مسجد جامع زنجان به سبک دو پوششی ساخته شده است و پوشش نخستین تکیه‌گاه آن به صورت تزیینات و پوشش دوم سقف ایوان‌ها را تشکیل داده است.
  گنبد مسجد جامع زنجان بدون گوشواره و ترمپه است.
  گنبد مسجد جامع زنجان که زینت و زیبایی آن را بیشتر می‌کند از معدود گنبدهایی است که بدون گوشواره و ترمپه بر روی ایوان‌های چهارگانه نشسته و از نوع دو جداره بوده و پوشش آن از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ است و سوره مبارکه الدهر با خط ثلث بر روی این گنبد نقش بسته است و اهمیت و اعتبار این مسجد را از نظر سیاسی و مذهبی بیشتر کرده است.
  با توجه به اینکه بنا‌های تاریخی نیاز به مرمت و بازسازی در راستای افزایش قدمت نیاز دارند و سر درب شمالی مسجد جامع زنجان نیز در سال‌های اخیر مورد مرمت و باز سازی قرار گرفته است و مرمت و بازسازی آن بعد از گذشته چند سال فعلا به پایان نرسیده و ادامه دارد.

• سایر اطلاعات

  مسجد جامع زنجان به نام‌های مسجد دارا، مسجد سید، مسجد سلطانی و مسجد جمعه نیز نامگذاری شده بود و اکنون با عنوان مسجد جامع معروف است.
  این مسجد از ضلع غربی با بازار قیصریه که آن نیز به عنوان یکی از مکان‌های زیبا و قدیمی استان زنجان است در ارتباط بوده و از ضلع شرقی با کوچه مسجد سید و از طرف شمال با خیابان امام و سبزه میدان در ارتباط است.

• منبع

  ویکی پدیا, خبرگزاری فارس ,دانشنامه شهری ایران, نگاه مدیا ,تبیان زنجان