مشخصات مقبره چلبی اوغلو
مقبره شيخ براق یا چلپی اوغلو كه در كنار آن خانقاهي مربوط به همين دوره وجود دارد از نوع مقابر برجي شكل در قرون مياني اسلامي است.
از ويژگي هاي تزئيني اين بنا می توان به طاق نماهاي هشتگانه با عملكرد هاي چند جانبه اي (استاتيكي و زيبايي شناسي) اشاره کرد كه طرح هاي آجر چيني سطوح هر يك از طاق نماها زيبا و متفاوت با يكديگرند، همچنين محرابي هايي با تزئينات مقرنسي از نوع روي هم افتاده در نماي خارجي اين خانقاه از ديگر جلوه هاي هنري آن است.
تاریخچه مقبره چلبی اوغلو
باستان شناسان و محقّقان، این مجموعه را به سلطان چلپی منسوب نموده و تاریخ احداث بنا را سال ۷۲۸ هجری قمری بیان کردند. مقبره شیخ براق یا چلپی اوغلو، قابل مقایسه با مقبره امام زاده جعفر اصفهان است.
زمان مناسب بازدید مقبره چلبی اوغلو
فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.
ویژگیها مقبره چلبی اوغلو
واحد نخستین در قسمت ورودی به مرتبه فقرا اختصاص داشته، طالبان جنت، مرتبه بعدی این فرقه، در زوایای قسمت ورودی جای گرفتند. حجرات انفرادی صحن مرکزی با دارا بودن درهای کوتاه، محل ریاضت مریدان را با توجه به مراتب آن ها تشکیل میداده.
صحن خانقاه، محل سماع جمعی بوده که سلطان در وسط و مریدان در گرداگرد آن حلقه می زدند و بدین ترتیب حلقه ذکر بر پا می شده. به احتمال زیاد واحدهای جنوبی خانقاه به عنوان کلاس های آموزشی و فضای واقع در طرفین ایوان جنوبی، محل حلقه ذکر زمستانی بوده است. طبقه دوم بنا در طرفین ایوان به شدت آسیب دیده و فروریخته و گرداگرد آن عنصری شبیه به جان پناه دیده می شود. حاصل اینکه قرینه سازی در کل مجموعه به طور کامل رعایت شده است و مصالح اصلی بنا را لاشه سنگ ها و ساروج تشکیل داده و سقف حجرات و زوایا گنبدی شکل است.
سیمای عمومی مقبره چلبی اوغلو
برای ساخت بنا ابتدا سه ردیف سنگ سبز تراشیده شده، چیده شده است و سپس آجرچینی دیوارها با سبک زیبای آلت و لغت و کاربندی تا سطح 5/2 متری اجرا شده است. از این ارتفاع به بعد ،فرم آجرچینی ساده شده و تفاوتی اساسی با بخش تحتانی به وجود آورده است . هر ضلع خارجی مقبره ،با طاق نماهای زیبایی با قوس ها ی پنج و هفت کند نماسازی شدند . بر بالای این طاق ها ،گنبدی آجری با ساقه ای نسبتا" بلند استوار شده است .این گنبد،از دیوارهای خارجی کمی عقب تر است و روی پایه ای شانزده ضلعی قرار گرفته است .
درگاه ها، از قطعات سنگ تراشیده ساخته شده و کف بنا نیز از قطعات سنگ فرونشانده در آهک سنگفرش شدند. در این کف ،سوراخی جهت دسترسی به سرداب زیرین تعبیه شده است. در این سرداب، قبر سلطان در وسط قرار دارد و اجساد مریدان با توجه به درجه و مراتب آنها در گرداگرد آن قرار داده شده است.
محوطه ی داخلی مقبره شامل اتاق هشت گوش ساده ای به اضلاع 75/3 متر است. دیوار ها کاملا"ساده و در میان هر ضلع آن ،طاق نما و طاقچه ی بلندی به ضلع 75/1 و ارتفاع 3 متر به چشم می خورد . دیوارهای داخلی اضلاع مقبره ،از یک قشر گچ پوشیده شده است. در ورودی ، رو به طرف شمال است. در سمت جنوب نمای داخلی ،محراب بسیار جالبی با مقرنس های گچبری دیده می شود. طاق نماهای اضلاع داخلی در زیر گنبد ،به 16 ضلع تبدیل شده و سپس دایره ی گنبد بر روی آن قرار گرفته است که نور گیرهای بالای ترنبه ها ،بر گریو گنبد تعبیه شده است و نور داخل را فراهم می سازد.
این بنا در بخش فوقانی –خاصه گنبد –فاقد تزیینات لازم از جمله پوشش کاشی است و چنین به نظر می رسد که بعد از اینکه مقبره را تا ارتفاع 5/2 متری ساخته اند ،تحوّلاتی که شاید مرگ سلطان یا دیگر تحولات سیاسی بوده ،سبب شده است که ساختمان مقبره را با سرعت بیشتر و تزیین کمتری بسازند .