گرمابه حاج ابراهیم

گرمابه سنتی حاج ابراهیم سرمدیان، متعلق به نسل پنجم مالک فعلی ( آقای ابراهیم سرمدیان ) است. این بنا از جمله ابنیه عام المنفعه و اوقافی بوده که بصورت استیجاری در تحت اختیار خانواده سرمدیان قرار دارد.

گرمابه حاج ابراهیم شهر زنجان از ساروج ساخته شده و دارای یازده ستون است که به جای بتون داخل آن ها سرب ریخته شده تا مانع از تخریب بنا شود. در گذشته به جای دوش آب، خزینه وجود داشته و در هر منطقه فردی به نام میراب، آب چشمه را نوبتی به سمت حمام های مختلف می گشوده تا آب از چشمه راهی خزینه حمام ها شود.

در حمام حاج ابراهیم یک خزینه وجود دارد که در حال حاضر فقط برای گرم کردن داخل حمام از آن استفاده می شود. در گذشته در این حمام قهوه خانه و نمازخانه وجود داشت اما پس از اینکه سقف قهوه خانه حمام فرو ریخت این محل تعطیل شد. نماز خانه حمام نیز از یک سنگ دو متری تراش خورده تشکیل شده بود که داخل هشتی قرار داشت و مردم روی آن نماز خود را اقامه می کردند اما متاسفانه این سنگ هم شکست و نمازخانه نیز از حمام حذف شد.

وارد كوچه سقالر كه می شوی بافت قدیمی ای از بازار را باید طی كنی حجره هایی با درب و پنجره چوبی و حیاتی كه وسط آن یك حوض نشسته، می روی تا انتهای كوچه بر سر در چوبی آن حك شده گرمابه باستانی حاج ابراهیم سرمدیان.

امروز دور تا دور سربینه را كه فضایی است چارایوانی اشیای قدیمی تزئین كرده از چپق و چرتكه گرفته تا ترازو و كوبه در قدیم و در قسمت مركزی این فضا گنبد بزرگ بر جرزهای جانبی استوار شده و در مركز این گنبد نیز یك نور گیر قرار گرفته كه در سه جانب آن( شرقی، جنوبی و غربی) بر روی ساق گنبد سه نورگیر كوچكتر تعبیه شده است. این مثلث ها به گونه ای طراحی شده اند كه گویی راس آن ها جهت قبله را می نمایاند.

وجود سردخانه ای در پشت كمدهای سربینه از نكات حائز اهمیت معماری ایرانی است كه زمانی به جای یخچال استفاده می شده و اكنون به حافظه تاریخ معماری ایران سپرده شده است. حوض وسط سربینه به رنگ آبی است و در گوشه ای از این فضا قل قل سماور شاید جایگزینی شده برای قهوه خانه ای كه در گذشته در این محل وجود داشته و امروز بر اثر ریزش سقف آن به سرنوشت سردابه دچار شده است. حوض كوچكی با دو پله در زیرش راهنمای ورود به داخل حمام است كه در سمت ورودی توالتی تعبیه شده، داخل حمام نیز تغییر شكل یافته و با سنگ های مرمر آذرین و جای مخصوص دلاك با سرامیك پوشیده شده است.

این تصویری است از گرمابه حاج ابراهیم كه امروز علی رغم تمام نامهربانی هایی كه جهت حفظ و مرمت آن روا شده باز هم یادگاری است برای جوانان دیروز و امروز.

هنوز در این حمام دلاک، مشت و مال ده و کیسه کش وجود دارد و ماهانه یک مرتبه ناظران بهداشت بر وضعیت بهداشت آن نظارت می کنند.

از نقاط مثبت و قابل توجه این حمام تاریخی، می توان به توجه و علاقه مندی جوانان و نسل جدید به بازدید و استفاده از این جاذبه اشاره کرد.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.